Tsjetsjenië

Rusland

Tsjetsjenië

Oppervlakte:
19.036 km2 (0,56 x Nederland)

Inwoners:
1,2 miljoen

Rusland

Oppervlakte:
16.995.800 km2 (502 x Nederland)

Inwoners:
145 miljoen

Tsjetsjenië streeft naar een onafhankelijkheid en heeft daar al twee oorlogen over gevoerd met moederland Rusland.

Sinds 1991 probeert Tsjetsjenië zich los te maken van de Russische overheersing. Dit lokt een eerste militaire actie uit van de Russische troepen. Deze eindigt in een Russische nederlaag en heeft daardoor machtsverlies voor de republiek tot gevolg.

Door toename van de criminaliteit, het zich massaal bekeren tot de islam van de Tsjetsjeense bevolking, de a anvallen op Dagestan (een van de Russische deelrepublieken) en een aantal bomexplosies in Moskou, laait het conflict opnieuw op.

Een Tsjetjseense vrouw in een dorp bij Gudermes schreeuwt naar de Russen dat ze moeten vertrekken

De oorlog gaat in 1999 door onder de noemer ‘heilige oorlog’ en heeft daardoor aantrekkingskracht voor buitenlandse islamitische vechters, inclusief Al Qai’dastrijders.

Hoewel deze keer het ingrijpen van de Russen meer succes heeft, maakt dit geen eind aan het onafhankelijkheidsstreven van de Tsjetsjenen.

Rusland lijkt ondertussen verschil te maken tussen het onafhankelijkheidsstreven van de Tsjetsjenen en de terroristische dreiging die er van hen uitgaat. Tegelijkertijd lijkt het erop dat de oplossing van het conflict alleen mogelijk is als Rusland de zelfstandigheid van Tsjetsjenië toestaat.

Tekeningen van Tsjetsjeense kinderen over de oorlog in hun land

Regering van Rusland
Moederland van de deelrepubliek Tsjetsjenië. Rusland wil Tsjetsjenië vooralsnog geen zelfstandigheid toestaan en bestrijdt de Tsjetsjeense guerrilla’s met een overmaat aan geweld, waarvan veel onschuldige burgers het slachtoffer zijn. Herhaaldelijk worden Russische troepen beschuldigd van excessen, maar de daders worden zelden gestraft.

Russische troepen in Tsjetsjenië                                      massagraf

Vladimir Poetin

Volgens Poetin worden de Tsjetsjeense rebellen gesteund door internationale terreurgroepen. Hij deed deze uitspraak na een dubbele bomaanslag tijdens een Rockfestival in Moskou in 2003, waarbij 15 doden vielen.

CNC ( Chechen National Congress , Tsjetsjeens Nationaal Congres)

Tsjetsjeense onafhankelijkheidsbeweging die de strijd tegen Rusland leidt onder leiding van de latere president Dudayev. Het CNC roept in 1991 de onafhankelijkheid uit.

Tjsetsjeense rebellen

Ze bestrijden de Russen in hun land vanuit de bergen in een nietsontziende guerrilla. Sommige rebellen nemen hun toevlucht tot bomaanslagen en ander geweld tegen Russische burgers in de Russische hoofdstad Moskou om hun zaak te bepleiten.

Dudayev

Voormalig luchtmachtgeneraal Djohar Dudayev wordt na het uitroepen van de zelfstandigheid president van Tsjetsjenië. Hij haalt bij verkiezingen 90% van de stemmen. Hij wordt gedood door de FSB (geheime dienst van Rusland, opvolger van de beroemde en beruchte KGB)

Aslan Maskhadov

Voormalig Russisch militair die in 1997 tot president van Tsjetsjenië wordt gekozen. De Russen denken met hem zaken te kunnen doen omdat hij een vreedzame oplossing voorstaat. Hij verliest echter zijn geloofwaardigheid omdat hij Tsjetsjeense guerrilla-aanvallen niet kan voorkomen en de moslimgroeperingen in zijn land aan de kant probeert te schuiven.

Shamil Basayev

Rebellenleider die onder Maskhadov zes maanden lang premier was, maar zich later tegen de regering Maskhadov keerde. Hij wordt vooral bekend van allerlei terroristische acties. Hij is ook verantwoordelijk voor ook de gijzeling van 700 Russen in een theater in Moskou in 2002, maar is daar niet zelf bij aanwezig.

Akhmat Abdulkhamidovich Kadyrov

Pro Moskou-kandidaat die in 2003 tot president wordt gekozen in frauduleuze verkiezingen. Hij heeft weinig steun onder de Tsjetsjeense bevolking.

1922
De Tsjetsjenen zijn de grootste etnische groep in de Noordelijke Kaukasus. In 1922 wordt hen een eigen grondgebied toegestaan, dat in 1934 weer wordt samengevoegd met het grondgebied van de Ingush, een andere bevolkingsgroep.
De Tsjetsjenen zijn in de meerderheid (57%), de minderheid bestaat vooral uit Russen.

1943
In 1943 worden de Tsjetsjenen en de Ingush samen gedeporteerd naar Centraal-Azië vanwege hun collaboratie met de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.

1991
In 1991 verklaren de Tsjetsjenen zich onafhankelijk van Rusland. Zij kiezen Dudayev tot hun eerste president.

1992
De Tsjetsjeense regering neemt in maart 1992 een eigen grondwet aan.
Volgend op de onafhankelijkheidsverklaring en het geweld tussen voor- en tegenstanders, worden Russische federale troepen ingezet. Maar door de Tsjetsjeense weerstand en de weigering van de Russische Opperste Sovjet om geweld toe te staan, worden de Russische troepen teruggetrokken. Daarop verlaten alle Russische troepen Tsjetsjenië, met achterlating van veel wapentuig.

1994
In 1994 wordt de eerste militaire Russische interventie gestart, de grootste tot dan toe in de voormalige Sovjetunie.
President Dudayev leidt de Tsjetsjeense opstand tegen de oprukkende Russische troepen. De noodlottige bestorming van Grozny vormt hierbij een dieptepunt. Ontelbaar verlies van mensenlevens, ontzaglijke bombardementen en de vernietiging van de economische en sociale infrastructuur van de republiek zijn het gevolg.

Wanhoop na vernietiging van haar huis

Russische soldaten in Grozny

1996
Intensivering van de oorlog
Hoewel de Russische federale veiligheidsdienst (FSB) erin slaagt Dudayev te doden, lukt het niet de opstand te onderdrukken en in 1996 intensiveert de oorlog. Na de bestorming van Grozny door Tsjetsjeense strijdkrachten besluit Moskou tot terugtrekking. De oorlog eindigt met het tekenen van de Khasavyurt-akkoorden. Deze geven de partijen 5 jaar uitstel met betrekking tot de politieke status van het land.

1997
Een vredesovereenkomst tussen de Russische Federatie en de Tsjetsjeense Republiek wordt in mei 1997 getekend.
Naoorlogse verkiezingen in 1997 brengen Aslan Maskhadov aan het bewind in Tsjetsjenië.

Maskhadov bij de vredesovereenkomst met A. Lebed (secretaris van de Russische Federatie)

1998
Tsjetsjenië roept zichzelf uit tot de islamitische republiek van Ichkeria en de ‘sharia’ (islamitisch rechtssysteem) wordt geïntroduceerd.

Maskhadov slaagt er niet in zijn land economisch tot bloei te brengen. De republiek verandert in een chaos. De oorlog en het gebrek aan werk brengt een groot aantal criminelen voort, wiens enige inbreng aan de opbouw van hun land geweld is.
Investeringen van buitenlandse ondernemingen stoppen door de toename van ontvoeringen, berovingen en moorden. Vooral de onthoofding van vier werknemers van het Engelse Granger Telecom in 1998, doet de deur naar internationale investeringen dicht.

1998

Er ontstaan in Tsjetsjenië verschillende machtsgroepen.
Deze oppositiepartijen scharen zich rondom verschillende commandanten. Eén daarvan, Shamil Basayev, held van de Tsjetsjeense opstand in 1991, verbreekt in augustus 1998 alle contacten met Maskhadov’s regering. Hij verzoekt het parlement en de rechtbank Maskhadov af te zetten vanwege zijn pragmatische (starre/feitelijke) benadering van Moskou.

1999

Treffen in Dagestan
Verheviging van de strijd komt na augustus 1999, als Tsjetsjeense oppositieleiders een offensief starten in het hooggebergte van Dagestan, buurland op de grens van Tsjetsjenië en de Russische Federatie. Hier stoten zij op lokale legers die de hulp hebben ingeroepen van Russische troepen.

Volgend op de tussenkomst van het Russische leger in Dagestan, wordt Moskou doelwit van een bloedige aanslag waarbij meer dan 300 mensen worden gedood.

Als vergelding bombardeert Rusland vervolgens Tsjetsjenië. Dit is het einde van het driejarig bestand, het begin van de ‘Tweede Tsjetsjeense oorlog’ en tevens het einde van de wens van Rusland om Tsjetsjenië op een vreedzame manier weer in zijn macht te krijgen. Een uittocht van vluchtelingen volgt naar het buurland Ingushetië.

Onder barre omstandigheden proberen vluchtelingen uit Dagestan te overleven in tenten en hokken in Ingushetië

  2000
In mei 2000, doet de Russische generaal Troshev een radicaal vredesvoorstel. Hij stelt voor een referendum te houden onder de Russische bevolking met als doel te kijken of Tsjetsjenië binnen de Russische federatie moet blijven. Moskou probeert ook een politieke partij in Tsjetsjenië te stichten die loyaal aan Rusland is.

Russische commando’s brengen een gijzelaar in veiligheid

2002
Moskou wordt geteisterd door bomaanslagen, door Tsjetsjeense rebellen uitgevoerd. De meest spectaculaire actie is de gijzeling van 700 theaterbezoekers in een theater. De Russische troepen bestormen het theater na een verdovend gas in een veel te hoge concentratie te hebben ingespoten. Naast de meeste gijzelnemers sterven er ook 118 gijzelaars bij deze actie.

2003
10 januari 2003: aankondiging referendum door President Poetin van Rusland.
Doel: gedeeltelijke zelfstandigheid van Tsjetsjenië binnen de Russische federatie.
15 juli 2003: twee Tsjetsjeense vrouwen blazen zichzelf op tijdens een popconcert in Moskou. Onder de jongeren vallen 60 doden.
6 oktober 2003: presidentsverkiezingen in Tsjetsjenië. Pro Moskou-kandidaat Kadyrov wordt gekozen met 80% van de stemmen. De verkiezingen zijn niet eerlijk en vrij. De nieuwe president heeft weinig steun onder zijn eigen bevolking.

Na de terugtrekking in 1996 besluiten Russische officials dat Maskhadov een prima figuur is om mee te onderhandelen. Er wordt van hem verwacht dat hij de formele onafhankelijkheid uitstelt. Ondertussen wordt de erkenning van Tsjetsjenië en de afscheiding van Rusland bekeken.

De dialoog wordt echter opgeschort na de moord en ontvoering op verschillende Russische vertegenwoordigers in Tsjetsjenië.
De ontvoering van de Minister van Binnenlandse Zaken Shpigun in maart 1999 stopt de onderhandelingen met Moskou totaal. Hebben de Tsjetsjenen zich gedurende de eerste oorlog met Rusland nog fatsoenlijk gedragen, tijdens de tweede oorlog verspelen zij veel krediet door de onthoofding van vreemdelingen, het uitvoeren van publieke executies en het ontvoeren van hulpverleners.  

Shpigun

De Westerse reactie
Hoewel het Westen Rusland steunt in zijn pogingen de onafhankelijkheid tegen te gaan, verwerpt het de militaire acties. Het Westen zit in een moeilijk parket. Wat te doen met Ruslands aanspraken op het land? Zekerheid en veiligheid zijn voor het Westen belangrijk op de Noord-Kaukasus.

Het OVSE-overleg in november 1999 in Istanbul erkent de Russische territoriale integriteit en wil hervatting van het overleg.

Maar de Russen wensen het mandaat niet uit te voeren omdat zij het oneens zijn met de voorwaarden. Hierin is nog steeds geen verandering gekomen.

In 2000 stemt Rusland onder druk van de VN in met een commissariaat voor de rechten van de mens in Tsjetsjenië. De houding van de Russen t.a.v. de internationale gemeenschap is er een van achterdocht. Naar hun idee wordt het voorwendsel van humanitaire hulp gebruikt om macht te krijgen over het gebied.

Er is op dit moment weinig reden voor optimisme. Na alle gewelddadigheden aan beide kanten en de inbreng van islamitische internationale bewegingen is een oplossing ver te zoeken.

Een politieke oplossing is moeilijk omdat er geen leider in Tsjetsjenië is die alle partijen bij elkaar kan brengen. Zodoende is er ook geen overlegsituatie mogelijk.

Zoals in elke oorlog zoeken ook hier weer mensen naar hun geliefden

http://www.minbuza.nl/land-rusland: landendossier van het Ministerie van Buitenlandse Zaken
http://www.amnesty.nl/landeninfo/llp_russ2003.shtml: uit het Amnesty-Jaarboek 2003
http://nl.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjenie: Wikipedia, de vrije encyclopedie op Internet, over Tsjetsjenie
http://nl.wikipedia.org/wiki/Rusland: Wikipedia, de vrije encyclopedie op Internet, over Rusland