In eerste instantie wil Brac de arme mensen van Bangladesh helpen bij de wederopbouw van het land. Al snel blijkt dat veel problemen niet eentweedrie op te lossen zijn. Brac verschuift dan haar aandacht naar het platteland waar 85% van de inwoners van het land woont. Met haar projecten bereikt Brac ongeveer zevenduizend van de vijfenzestigduizend dorpen. In totaal bereikt Brac bijna zeshonderdvijftigduizend mensen.
Bij Brac werken meer dan vierduizend mensen. Dat lijkt veel. Falez Hasan Abed, directeur van Brac, zegt daarover: “De problemen van Bangladesh zijn zo enorm dat we ons de luxe niet kunnen veroorloven klein te blijven. Omdat Brac zo groot is, kan het ook het gevecht met de bureaucratie aangaan. Er zijn wel honderd bureaucraten nodig om ons te stoppen. En honderd bureaucraten worden het onderling toch nooit eens.”
Negentig procent van haar inkomsten krijgt Brac van buitenlandse hulporganisaties (in Nederland onder meer de Provinciale Projectkoppeling Gelderland steunt Bangladesh, die Brac via Novib steunt). De rest verdient Brac met een eigen uitgeverij en drukkerij en via koelhuizen die gebruikt worden voor de opslag van bederfelijke producten.
Brac werkt voor verschillende doelgroepen:

1. LANDLOZE BOEREN
   Je hebt kunnen lezen (‘sparen voor later’) dat het merendeel van de plattelandsbevolking (vrijwel) geen land bezit. Je hebt ook kunnen lezen dat deze mensen afhankelijk zijn van grootgrondbezitters, rijke boeren en plaatselijke handelaren. De landloze boeren pachten een stukje grond en moeten daarvoor een hoge pachtsom betalen. Met de opbrengsten van het land kunnen ze maar net rondkomen. Vaak hebben ze geen of weinig eigen spaargeld. Voor grote uitgaven als zaaigoed, kunstmest, een huwelijksfeest of een bruidsschat zijn ze gedwongen om tegen woekerrentes geld te lenen bij plaatselijke geldschieters.
   Je hebt ook kunnen lezen dat de banken deze landloze boeren geen geld willen lenen, omdat ze geen onderpand hebben. Er zijn overheidsprogramma’s voor landloze boeren, maar velen zijn daarvan niet op de hoogte omdat ze niet kunnen lezen en schrijven. Veel programma’s mislukken door corruptie van ambte-naren, die geld vragen voor zaken die eigenlijk gratis zijn en die producten voor de armen achterover drukken en op de zwarte markt verkopen. Bij Brac kunnen de landloze boeren wel terecht voor leningen tegen een normale rente. Daarnaast kunnen tweehonderdduizend boeren in het zijdeteeltprogramma van Brac ervaring opdoen om later een eigen bedrijfje te kunnen beginnen.
   
2. VROUWEN
   We hebben gezien dat vrouwen een belangrijke doelgroep zijn voor Brac. In meer dan 14.000 spaargroepen zijn een kleine half miljoen vrouwen bezig met een betere toekomst voor zichzelf. Zo’n 75% van de spaarders is vrouw.
3. KINDEREN
   Kinderen hebben de toekomst. Door scholing van kinderen probeert Brac te voorkomen dat ze later alleen maar ongeschoold werk kunnen vinden en gedoemd zijn arm te blijven.

GELDERLAND STEUNT BANGLADESH
Interview met Floor Viveen

* Beste Floor, wat voor werk doe jij bij de provincie?
Ik ben beleidsmedewerker voor verschillende terreinen, waaronder ontwikkelingssamenwerking. Het is altijd lastig om uit te leggen wat een beleidsmedewerker nou precies doet. Maar het komt erop neer dat ik samen met de bestuurders van de provincie uitzoek wat de provin- cie het beste kan doen, zoals in dit geval op het terrein van ontwikkelingssamenwerking. Want er zijn verschillende mogelijkheden. Zo kan de provincie geld geven aan een goed ontwikkelingsproject in de Derde Wereld. Maar zij kan er ook voor kiezen geld te geven aan een organisatie in Gelderland om bij- voorbeeld aantrekkelijke, leerzame activiteiten over de Derde Wereld te organiseren voor jongeren. Als er eenmaal een besluit is genomen over wat de pro- vincie precies gaat doen, dan heet dit dat het beleid is vastgesteld. Een van mijn taken is dan om ervoor te zorgen dat het beleid zo goed mogelijk wordt uitgevoerd. *Heb je zelf enige ervaring met derde-wereldlanden?
Ja, ik heb een tijdje in Mexico gewerkt en onderzoek gedaan in een indianendorp. Dat was een spannende en leerzame tijd. Daarna heb ik twee jaar in Mozambique ontwikkelingswerk gedaan voor de Verenigde Naties. Maar dat is al wel een poos geleden. *Sommige mensen vinden dat ontwikkelingssamenwerking een zaak is van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking (Jan Pronk). Wat vind je ervan dat enkele gemeenten en provincies ook aan ontwikkelingssamenwerking doen?
Dat vind ik een prima zaak. Temeer daar de gemeenten en de provincies weer andere dingen kunnen doen dan de minister doet. Zo heeft de minister vele miljoenen guldens te besteden voor allerlei vormen van directe steun aan de Derde Wereld. Daarin wordt hij bijgestaan door een team van specialisten. De gemeenten en de provincies hebben veel minder geld te besteden, maar hebben weer het voordeel dat ze rechtstreeks contact kunnen leggen met de inwoners van hun gemeente of provincie. Daarom organiseren zij meestal activiteiten in hun eigen regio om de mensen op de hoogte te brengen van de problemen in de wereld en van het belang van ontwikkelingssamenwerking. Geïnteresseerde personen proberen ze actief te maken, bijvoorbeeld door hen informatie te geven over hoe ze zelf hier in Nederland een beetje kunnen meewerken om de problemen in de Derde Wereld te helpen aanpakken. Dat kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door producten te kopen, die “eerlijk” zijn geproduceerd. Dat wil zeggen dat de leveranciers van de grondstoffen voor die producten, meestal boeren of ambachtslieden in de Derde Wereld, een fatsoenlijke prijs is betaald voor hun waar. De meeste mensen kennen wel de Max Havelaar-koffie. Die is daar een goed voorbeeld van. *In de naam van het project staat een moeilijk woord: projectkoppeling. Kun je uitleggen wat dit in- houdt?
Ja, dat is een lastig begrip. Eigenlijk betekent het alleen dat activitei- ten in de Derde Wereld op de een of andere wijze zijn verbonden, gekoppeld, aan activiteiten in Nederland. In ons geval geven we een geldbedrag aan de organisatie Brac in Bangladesh. Daarnaast organiseren we in Gelderland allerlei voorlichtingsactiviteiten rond Brac om Gelderse inwoners bij het project te betrekken. Als personen of groepen echt enthousiast worden, kunnen er zelfs contacten en uitwisselingen plaatsvinden tussen hen en projectmedewerkers in Bangladesh. Voor de provincie is het vooral belangrijk dat de activiteiten rond Brac de mensen ertoe aanzetten om bewust stil te staan bij ontwikke-lingssamenwerking. De provincie hoopt dat ze zich dan een beetje medever- antwoordelijk gaan voelen voor hoe het er aan toe gaat in de wereld. In de loop der jaren zijn er diverse activiteiten voor en met jongeren georgani- seerd. Om wat voorbeelden te noemen: educatieve spelletjes, een tentoonstelling, een lesbrief voor in de klas, een leerzame speurtocht in Burgers Bush en verschillende culturele projecten, zoals het naspelen van een oosterse huwelijksceremonie, onder begeleiding muziek maken, oosterse dansen leren, enzovoorts. *De Provincie Gelderland betaalt de projectkoppeling. Ik neem aan dat jij of de provincie niet zelf al het werk doen? Wie dan wel? Wat doen deze groepen in Gelderland?
De provincie is eigenlijk alleen actief bij het opzetten van de projectkoppeling. De verdere uitvoering laat zij over aan andere organisaties. Zo hebben wij Novib gevraagd te zorgen voor een goede bestemming van het jaarlijkse geldbedrag voor de Derde Wereld. Novib heeft toen Brac voorgesteld. Het organiseren van activiteiten over Brac in Gelderland hebben we uitbesteed aan Novib en aan het COS Gelderland. Het COS is een organisatie die groepen in Gelderland helpt die met ontwikkelingssamenwerking bezig zijn of daar plannen voor hebben. Het COS heeft veel ervaring met dit soort activiteiten in Gelderland en is daarom een prima partner voor Novib. Zoals je al zegt, betaalt de provincie inderdaad de kosten van de projectkoppeling. De bijdrage aan het project bestaat uit een geldbedrag van fl. 120.000,- per jaar. Daarnaast vergoedt de provincie de onkosten van de activiteiten rond Brac in Gelderland. *Kun je vertellen waarom de provincie voor Bangladesh en voor Brac gekozen heeft? Bij de keuze van een project is natuurlijk de belangrijkste vraag: is het wel een goed project; hebben de mensen in de Derde Wereld er daadwerkelijk baat bij, ook op de lange duur. Dat beoordelen we niet zelf. Daarvoor gaan we af op de opinie van Novib, waarvan we weten dat zij dat goed kan beoordelen. Verder hebben we Novib gevraagd ons een voorstel te doen voor een project dat veel mogelijkheden heeft voor nieuwe, boeiende voorlichtingsactiviteiten in Gelderland. Novib kwam toen met Brac. Op dat moment had het zuiden van Gelderland net van doen gehad met de gevaarlijk hoge waterstanden van de grote rivieren en waren er plannen gemaakt voor een snelle verbetering van de dijken. Zoals je weet wordt ook Bangladesh regelmatig geconfronteerd met waterrampen – zij het dat die vele malen ernstiger zijn dan in Gelderland. Je kan dus zeggen dat “water” een verbindende factor vormt tussen Bangladesh en Gelderland. Om die reden is het een goed onderwerp voor voorlichtingsactiviteiten. Daarnaast vormen ook de plattelandsschooltjes van Brac en de kredietverlening goede aanknopingspunten voor activiteiten met bijvoorbeeld scholen en banken in Gelderland. *Bangladesh ligt hier ver vandaan. Hoe wordt gecontroleerd of de provinciale steun wel goed wordt besteed? Ook de controle laten we over aan Novib. Novib voert regelmatig overleg met medewerkers van Brac waarbij zaken zoals de voortgang van het project en de besteding van het geld worden besproken. *Als mensen in of buiten Gelderland nog meer over Brac of Bangladesh willen weten, waar kunnen ze dan terecht? Dan kunnen ze het beste terecht bij het COS of Novib die alles weten over Brac en over de provinciale projectkoppeling. De contactpersonen zijn Remy Wolfs van het COS, telefoon 024-323.30.18 en Annet Neymeyer van de NOVIB, telefoon 024-324.14.44. Als het gaat om zaken die de provincie aan- gaan, kunnen belangstellenden ook bij mij terecht, telefoon 026-359.93.39. Beste Floor, bedankt voor je medewerking en nog veel succes bij je werk.
Verslag: Harry de Ridder