|
|
|
| De ‘hoofdrolspelers’ |
|
|
|
|
| Kleine wapens en hun slachtoffers
Met enig cynisme kunnen we de kleine wapens tot ‘hoofdrolspelers’ bestempelen in gewapende conflicten. Volgens het VN-Departement voor Ontwapeningszaken (UN Department for Disarmament Affairs) zijn er tussen 1990 en 2000 49 grote gewapende conflicten geweest, waarvan er 47 met kleine wapens zijn uitgevochten. Mikhail Timofeevich Kalashnikov is de Russische uitvinder van het meest verkochte kleine wapen ter wereld, de Kalashnikov.  Kalashnikov kwam in het Rode Leger in Kiev in 1938, waar hij een opleiding voor tanktechnicus volgde. In dienst van het leger ontwierp hij een apparaat voor het tellen van het aantal schoten dat door een tank was afgevuurd en andere tactische apparaten. Na enkele hevige gevechten met de nazi’s in 1941 als tankcommandant werd hij met ernstige verwondingen in het ziekenhuis opgenomen. In het ziekenhuis kreeg hij allerlei ideeën voor een nieuw machinegeweer met een hoge vuursnelheid en een laag gewicht. Tijdens zijn herstel werd hij gestationeerd in Matai. Daar werkte hij zijn ideeën uit in een werkplaats die hem ter beschikking stond. Hij bouwt zijn eerste prototype in 1944 en ontwikkelt dat door. In 1947 heeft hij eindelijk een ontwerp waarmee hij naar buiten durft te komen. Dit eerste ontwerp wordt de AK-47 genoemd, nu nog steeds soms -ten onrechte- als synoniem voor alle Kalashnikovs gebruikt. Het Russische leger adopteert in 1949 het ontwerp uit 1947 als onderdeel van de standaarduitrusting van een Russische soldaat. 
Anno nu zijn er naar schatting tussen de 70 en 100 miljoen Kalashnikov’s van allerlei types verkocht. Meer dan vijftig legers in de wereld gebruiken de Kalashnikov en nog veel meer rebellengroeperingen gebruiken een Kalashnikov of hebben deze gebruikt.
In 1996 kreeg Kalashnikov zijn eigen museum in zijn geboortstad Izhevsk (zie http://kalashnikov.guns.ru/museum/). Kalashnikov leeft nog steeds (anno 2004: 85 jaar oud)en geniet van zijn pensioen. En wat vind mijnheer Kalashnikov zelf van zijn uitvindingen: “I love my work to which I devoted by whole life and, of course, I’m proud of my achievements. However, I would have been happy to live to the days, when people would need any more neither my assault rifles nor any other weapons…” Mikhail Kalashnikov M16  Tijdens de Korea-oorlog (1950-1953) heeft het Amerikaanse leger onderzoek gedaan naar de gevechtsomstandigheden van de eigen soldaten. Uit dat onderzoek kwam naar voren dat 95% van alle schootswisselingen plaatsvond binnen een afstand van 300 meter. De geweren die tot dan toe gebruikt werden (met name de M14) waren niet trefzeker genoeg. De marineveteraan Eugene Stoner kreeg de opdracht om een nieuw wapen te ontwikkelen dat minder dan 3 kilo moest wegen en een stalen helm op 500 meter afstand moest kunnen doorboren.
Kalashnikov (links) en Stoner (rechts), beiden met het geweer van de ander Bij de eerst testen in 1958 waren er nog veel problemen. Die werden allemaal overwonnen. De Amerikaanse soldaten die in 1968 naar Vietnam gingen, kregen als eersten de M16 uitgereikt. Ze kregen te horen dat het geweer niet hoefde te worden schoongemaakt. Maar omdat het leger voor goedkopere munitie koos dan Stoner had aangegeven, bleek dat een misvatting. 
In mei 1967 schreef een Amerikaanse marinier naar huis: “…believe it or not, you know what killed most of us? Our own rifle. Before we left Okinawa, [we] were all issued this new rifle, the M16. Practically everyone of our dead was found with his rifle torn down next to him where he had been trying to fix it. There was a newspaperwoman with us photographing all this and the Pentagon found out about it and won’t let her publish the pictures. They say that they don’t want to get the American people upset. Isn’t that a laugh?” Desondanks is na de Vietnam-oorlog het geweer door tientallen politie- en legereenheden over de hele wereld aangekocht. In Operation Desert Storm (ten tijde van de Tweede Golfoorlog in 1991) is de M16 met nieuwe, betere ammunitie, volop ingezet. Wereldwijd zijn er tussen de 7 en 10 miljoen M16’s verkocht. Uzi  Vlak na de onafhankelijkheid van Israël in 1949 willen de Israëli’s minder afhankelijk zijn van het buitenland, ook in hun wapenaankopen. Ze geven twee mensen uit hun eigen gelederen opdracht voor het ontwikkelen van een eigen machinegeweer: het hoofd van de wetenschappelijke dienst van het leger, majoor Chaim Kara en de jonge, toen nog onbekende ontwerper Uziel Gal (1923-2002) die opvioel omdat hij op een officierstraining een zelf ontwikkeld prototype van een geweer liet zien. Omdat Gal’s wapen in uitgebreide testen als beste uit de bus kwam, werd zijn wapen in productie genomen. Gal wilde niet dat het wapen naar hem vernoemd werd (Uzi is een verkorting van zijn voornaam Uziel), maar zijn verzoek werd genegeerd.
 De Uzi werd door het Israëlische leger in 1955 in gebruik genomen en volop ingezet in de Sinaï-oorlog van 1956. Het wapen is in minstens 26 landen door politie of leger gebruikt en wordt in zeven verschillende fabrieken geproduceerd, onder meer in licentie door het Belgische FN. Het is ook een tijdje in Nederland in productie geweest. Er zijn wereldwijd zo’n anderhalf miljoen Uzi’s verkocht.
Uziel Gal heeft later nog carrière gemaakt als ontwerper in Israël en Amerika. In Israël wordt hij geëerd als nationale held. G3 
Na de Tweede Wereldoorlog moest het Duitse leger weer worden opgebouwd. De Duitsers zochten naar een wapen dat ze onder licentie zelf konden produceren. Ze lieten hun oog vallen op een wapen van het Belgische FN, maar die weigerde een licentie te geven. Daarop gingen de Duitsers in zee met het Spaanse CETME. Duitsland kocht een productielicentie en overhandigde die aan de firma Heckler und Koch (HK) in Oberndorf. HK paste het ontwerp licht aan en verkocht het als G3 (Gewehr 3 – model 3) aan de Bundeswehr en later aan legers van zo’n 50 andere landen. De G3 was populair omdat het in verhouding met zijn concurrenten goedkoop was. HK heeft het machinegeweer tot in 2001 geproduceerd.
De slachtoffers De ontwerpers van kleine wapens zijn soms anoniem (bij de G3), soms worden ze als helden in eigen land vereerd (dit geldt met name voor de vele malen onderscheiden Mikhail Kalashnikov en Uziel Gal). In Tanzania lopen er zelfs kinderen rond met de voornaam Uzi of AK. De ontwerpers hebben hun wapens stuk voor stuk ontworpen ter eer en glorie van hun land. Het wrange echter is dat de kleine wapens veelal voor regeringslegers en politie-eenheden ontworpen zijn, maar daarna veelvuldig in handen zijn gekomen van de mensen die ze moesten bestrijden, de rebellengroepen en criminelen. De slachtoffers van kleine wapens vallen dan ook niet zozeer onder militairen en criminelen, maar onder de burgerbevolking. Wereldwijd worden er elk jaar 200.000 mensen gedood bij moorden en zelfmoorden met een klein wapen en 300.00 in gewapende conflicten. Geen cijfers om vrolijk van te worden. |
 |