|
|
De ‘deskundigen’ aan het woord |
![]() |
|
|
Centrum voor Internationale Conflict Analyse en -Management CICAM ![]() 6500 HK Nijmegen tel. 024-3615687 cicam@fm.ru.nl http://www.ru.nl/cicam/ Wat zijn naar uw mening de hoofdoorzaken van het conflict? De oorzaken van het Israëlisch-Palestijnse conflict zijn legio. Bovendien beïnvloeden en versterken zij elkaar. Zij zijn echter min of meer in te delen in een zevental clusters:
De bouw van een muur heeft zowel langetermijn- als kortetermijngevolgen. Een langetermijngevolg van de bouw van een muur is, zoals de conflictwetenschap stelt, dat conflicten onder andere worden vergemakkelijkt als groepen elkaar niet goed kennen. Zoals daarnet al gesteld, “onbekend maakt onbemind”. Met vreemden heb je geen gemeenschappelijke belangen, van vreemden zie je niet regelmatig de positieve kanten en dus is het makkelijker om jezelf voor te stellen dat die vreemde een vijand is. Om tot een duurzame oplossing van het conflict te komen, zullen de Israëli’s en de Palestijnen dus ook op den duur met elkaar moeten leren samenleven, samenwerken, elkaar leren kennen en elkaar leren vertrouwen. Vanuit deze wetenschap bekeken is het bouwen van een muur dus op lange termijn een struikelblok op weg naar een vrede. Tegelijkertijd is het voor de Israëli’s op korte termijn, zo lang zij denken de Palestijnen niet te kunnen vertrouwen, van groot belang dat zij zich veilig voelen. De bouw van een muur draagt bij aan dit gevoel van veiligheid. Zonder dit gevoel van veiligheid zullen de Israëli’s nooit in staat zijn om aan een echt en duurzaam vredesproces te beginnen. Met het gevoel van veiligheid zich te kunnen verschuilen achter hun muur is het voor de Israeli’s gemakkelijker om op andere terreinen in de vredesonderhandelingen toe te geven aan de Palestijnen. Vanuit deze optiek bekeken is de bouw van de muur op korte termijn een stimulans voor een vredesproces. Er moet hier echter wel een heel belangrijke kanttekening worden geplaatst. De muur moet wel op de grenzen van Israël worden gebouwd en niet op delen van de Palestijnse gebieden. In het laatste geval weegt de extra verkregen veiligheid van de Israeli’s niet op tegen de extra wrok onder de Palestijnen die in de muur dan niets meer zien dan ordinair landje-pik. Mits op de juiste plaats gebouwd, kan de bouw van een muur op korte termijn dus stimulerend werken als vertrouwenwekkende maatregel, als deze op de lange termijn maar wel weer wordt verwijderd om de vrede duurzaam te maken. Op dit moment wordt de muur echter grotendeels op Palestijns gebied gebouwd en dus kan de muur in zijn huidige vorm daarom niet anders dan een struikelblok voor de vrede zijn. Er zijn eerder pogingen geweest om het conflict op te lossen, bijvoorbeeld de Oslo-Akkoorden, de vredesconferentie Clinton-Arafat-Barak in Camp David. Waarom zijn deze pogingen naar uw mening niet gelukt? Een ieder die tracht om het Israëlisch-Palestijnse conflict tot een einde te brengen zal zowel de oorzaken als de dynamiek van het conflict moeten meenemen in de potentiële oplossing. De conflictoorzaken zijn hierboven reeds behandeld, de conflictdynamiek verdient hier nog verdere aandacht. Met name drie dynamische processen dragen bij aan het voortduren en wederoplaaien van het conflict: de bekende vicieuze cirkel. Het eerste proces is het gevolg van het feit dat zowel aan Palestijnse als aan Israëlische kant extremistische groeperingen bestaan die geen baat hebben bij de oplossing van het conflict in de vorm van een compromis, een vredesakkoord. Als vrede in zicht lijkt te komen weten deze extremisten door middel van aanslagen en provocaties in te spelen op de angstgevoelens van de tegenpartij. Gematigden verliezen daardoor vervolgens de hoop op een vreedzame oplossing van het conflict en neigen weer meer naar radicalere oplossingen. Het tweede proces komt dicht in de buurt van het klassieke veiligheidsdilemma: het streven naar veiligheid van de ene partij is een bedreiging voor de ander, waardoor uiteindelijk de situatie onveiliger wordt. Als Israël zich beschermt tegen ‘terrorisme’ door de controle over de bezette gebieden te versterken en ‘terroristen’ te vervolgen, voelen de Palestijnen zich meer bedreigd. Als de Palestijnen op hun beurt de ‘verdediging’ tegen de Israëlische bezetting intensiveren door middel van de intifada en zelfmoordaanslagen, voelen de Israëli’s zich weer meer bedreigd. Het derde proces is de vicieuze cirkel van geweld. Deze bestaat eruit dat beide partijen elkaar met geweld blijven opzwepen, waarbij uiteindelijk niet meer gesproken kan worden van een partij die ‘is begonnen’. In deze vicieuze cirkel wordt geweld met geweld vergolden dat vervolgens met geweld wordt vergolden. In het geval van het van Israëlisch-Palestijnse conflict houdt dit in: dat telkens na een Palestijnse aanslag op een Israëlisch doel de Israëlische regering vergeldingsacties onderneemt en tracht nog intensiever de ‘terroristen’ te bestrijden en dat telkens als een Palestijnse ‘vrijheidstrijder’ wordt vermoord door het Israëlische leger nieuwe Palestijnen opstaan om door middel van aanslagen deze dood te wreken. Tot op heden is in noch de Oslo-Akkoorden, noch de vredesconferentie Clinton-Arafat-Barak in Camp David, noch de huidige ‘road map’ in voldoende mate aandacht besteed aan de bovengenoemde conflictoorzaken en dynamiek en daarom zijn zij niet gelukt. Schets het toekomstbeeld van de meest wenselijke situatie rond 2025? Het meest wenselijk zou zijn een duurzame oplossing van het conflict in de vorm van twee afzonderlijke, levensvatbare staten, een Israëlische en een Palestijnse, die vreedzaam naast elkaar leven en op tal van terreinen, zoals bijvoorbeeld economie, met elkaar op voet van gelijkwaardigheid samenwerken. Onder welke voorwaarden is deze situatie haalbaar? Deze situatie is alleen maar haalbaar als zowel de oorzaken als de dynamiek van het conflict in voldoende mate zijn weggenomen. Het zal uiteraard niet eenvoudig zijn om alle conflictoorzaken (tegelijkertijd) aan te pakken. De internationale gemeenschap zal bereid moeten zijn om een ‘wortel-en-stok’-methode te hanteren. Sterke druk zal nodig zijn om beide partijen tot concessies te dwingen en tegelijkertijd zal onder andere omvangrijke financiële steun vereist zijn. Om de dynamiek van het conflict te doorbreken zijn keiharde garanties van de internationale gemeenschap nodig voor de veiligheid van de partijen en moet zij tonen dat het haar deze keer echt menens is wat betreft de voortzetting van het vredesproces. Zolang deze vereisten niet worden meegenomen is een duurzame oplossing van het conflict niet in zicht en kan iedere ‘oplossing’ juist een intensivering van het conflict tot gevolg hebben. Bent u optimistisch over de toekomst, of juist niet? In dat laatste geval, kunt u een beeld schetsen van de in uw ogen meest waarschijnlijke situatie rond 2025? De meest wenselijke situatie in 2025 is zeker niet de meest realistische. De kans is zeer aanzienlijk dat beide partijen elkaar voorlopig niet zullen vinden aan de onderhandelingstafel. Bovendien wordt door derden steeds geprobeerd het conflict op te lossen en vergeet men het conflict te managen, in goede banen te leiden. Het gevolg hiervan is dat waarschijnlijk in 2025 het gewelddadige conflict nog steeds voortduurt. Hoe de situatie er in 2025 vervolgens concreet uitziet is pure speculatie. Het is echter niet onwaarschijnlijk dat Israël zijn territoir en delen van de bezette gebieden volledig van de Palestijnse gebieden zal hebben afgebakend. Dat het hierbij waarschijnlijk moeilijk verdedigbare of minder waardevolle kolonistennederzettingen zal hebben opgegeven, maar belangrijke gebieden die niet te ver van het kerngebied van Israël liggen binnen een ‘muur’ heeft laten vallen. Van een terugkeer van Palestijnse vluchtelingen naar Israël zal hoogstwaarschijnlijk geen sprake zijn. Bovendien is het niet onwaarschijnlijk dat intussen ook de Arabische Israëliërs eieren voor hun geld hebben gekozen en Israël hebben verlaten. Het gevolg is dan dat de Israëlische bevolking grotendeels uit Joden bestaat en dat alle Arabieren/Palestijnen in de Palestijnse gebieden wonen. Tegelijkertijd zal de Israëlische bevolking waarschijnlijk alleen maar extremer worden onder andere omdat veel gematigde Israëliërs Israël zullen verlaten omdat zij niet langer in een bedreigde legerstaat willen wonen. Tegelijkertijd zal Palestina waarschijnlijk nog steeds geen erkende en zeker niet levensvatbare staat zijn. De Palestijnen zien zich in dat geval iedere keer weer geconfronteerd met een afhankelijkheidsrelatie ten opzichte van de Israeli’s en zijn vele malen slechter af dan hen. Hierdoor worden ook de Palestijnen steeds wanhopiger en extremer. Het is dus niet onwaarschijnlijk dat we in 2025 nog verder weg zijn van de vrede dan we nu al waren. Wil je deze deskundige nog vragen stellen, klik dan hier. |
![]() |