Israël

Palestina

Israël:
Oppervlakte:
20.330 km2 (0,6 x Nederland)

Bewoners: 6.116.000 (inclusief 187.000 Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever, 20.000 kolonisten op de door Israël bezette Golan Hoogvlakte, meer dan 5.000 kolonisten in de Gazastrook, en ongeveer 177.000 inwoners van Oost-Jeruzalem

Palestijnse Nationale Autoriteit
Het grondgebied van de PNA bestaat uit een tiental dorpen en steden, samen een kleine 750 km2 en de Gazastrook die 360 km2 groot is (2 x Texel).

De hele Westelijke Jordaanoever is 5.640 km2 groot en is momenteel gedeeld Israëlisch-Palestijns bezit.

In de Gazastrook wonen 1.275.000 Palestijnen; op de hele Westelijke Jordaanoever wonen nog eens 2,3 miljoen Palestijnen.
Daarnaast wonen er nog eens 4 miljoen Palestijnse vluchtelingen in de buurlanden, met name in Jordanië.

De delen in het geel (kaart links) vormen samen het grondgebied
van de Palestijnse Nationale Autoriteit (PNA)

Twee volken maken aanspraak op hetzelfde grondgebied.
In Israël hebben de joodse inwoners een eigen staat gesticht. Sommige Israëli’s, met name de kolonisten, streven naar een joodse staat in een gebied dat ze Groot-Israël noemen, waarmee er geen ruimte meer zou zijn voor de Palestijnen.
De Palestijnen hebben na de Oslo-akkoorden van 1992 de Gazastrook en enkele dorpen en steden in de Westelijke Jordaanoever onder hun beheer gekregen. Sommige Palestijnen nemen hier geen genoegen mee en willen een eigen Palestijnse staat dat ook het huidige Israël omvat, waarmee er geen ruimte meer zou zijn voor de Israëli’s.  Het huidige conflict komt kortom voort uit een strijd om land die meer dan 100 jaar geleden is begonnen.

betwist land

Eerste Wereldoorlog
Het gebied dat het huidige Israël en de Palestijnse gebieden vormt, wordt eeuwenlang bewoond en bezet door diverse volken en geloofsgemeenschappen: joden, christenen, moslims, Arabieren, Turken en Engelsen.

Aan het begin van de twintigste eeuw maakt Palestina deel uit van het Turkse Ottomaanse Rijk. Maar de val van het Turkse sultanaat aan het eind van de Eerste Wereldoorlog verandert de kaart van het Midden-Oosten drastisch. De wortels voor het huidige conflict tussen Israël en de Palestijnen zijn in die tijd gelegd.

Onder invloed van het Europese nationalisme delen vooral de Britten en de Fransen het hele gebied tussen Turkije en de Arabische Zee en tussen de Middellandse Zee en Iran op.

Nieuwe landen als Syrië, Saudi-Arabië, Irak en Libanon worden geboren. Voor de bevolking in het gebied is dit een geheel nieuw fenomeen. Men moet zich plotseling Syriër, Irakees of Libanees gaan noemen, terwijl men zich vroeger vooral moslim, christen of Arabier voelde.

Balfour-declaratie
In 1917 belooft de Britse minister van Buitenlandse Zaken Lord Balfour aan de leider van de Zionisten in Engeland een "Joods nationaal tehuis" in Palestina te zullen stichten.
De Balfour-declaratie staat op gespannen voet met de belofte die tijdens de oorlog is gedaan aan de Arabieren. In ruil voor opstand tegen de Turken zouden de Arabieren een koninkrijk mogen vormen in alle gebieden in het Midden-Oosten waar Arabieren wonen. Grote vraag is wat er precies met een joods nationaal tehuis wordt bedoeld: een zelfstandige staat of een autonome provincie in het Arabische koninkrijk? Niemand die het weet. De zionisten zien er in elk geval een internationale erkenning in van hun streven naar een eigen joodse staat in Palestina. Steeds meer joden trekken naar Palestina en kopen daar grond op.

Na de Tweede Wereldoorlog, waarin zes miljoen joden door de nazi’s zijn vermoord, zoeken de overlevende een eigen, veilige staat. Hun keus valt op Israël. De Britten proberen de komst van de joden tevergeefs tegen te houden. Ze dragen het bestuur over aan de Verenigde Naties. Die komen met een voorstel om het gebied in tweeën te delen. De Palestijnen en de Arabische buurlanden verwerpen het voorstel. De joden roepen daarop de staat Israël uit. Sinds die tijd betwisten Israëli’s en Palestijnen elkaars aanspraken op grond.

Regering van Israël
De vorige regeringen hebben ingezet op het ‘land voor vrede’-beginsel. De huidige regering lijkt die lijn weer te hebben verlaten. Zolang het Palestijnse geweld voortduurt, weigert de regering met de Palestijnen te onderhandelen.

Premier Sharon
Premier van Israël. Hij wordt algemeen gezien als een hardliner, een havik die niet echt openstaat voor vredesonderhandelingen.

Joodse kolonisten
Met kolonisten worden joden in de ‘bezette gebieden’ (Westelijke Jordaanoever, Gazastrook en Golan Hoogvlakte) aangeduid die daar een nederzetting hebben gesticht. De meeste kolonisten zijn aanhanger van de Groot-Israël-gedachte en weigeren hun nederzetting op te geven. Ze vormen een belangrijke factor in de Israëlische politiek.

Palestijnse Nationale Autoriteit (PNA)
De PNA heeft op basis van de Oslo-akkoorden een beperkt mandaat gekregen om de Gazastrook en een tiental dorpen en steden (waaronder Bethlehem en Nablus) op de Westelijke Jordaanoever te besturen (beperkt: de PNA mag bijvoorbeeld geen eigen leger vormen). De PNA staat onder leiding van Arafat

President Arafat
Leider van de PLO en president van de PNA. Hij wordt diep gewantrouwd door de Israëli’s en is door Sharon als ‘irrelevant’ bestempeld. Hij zit min of meer gevangen in zijn hoofdkwartier op de Westelijke Jordaanoever nu hij niet meer van de Israëli’s heen en weer mag reizen tussen de delen van zijn grondgebied.

PLO
Palestijnse Bevrijdingsbeweging. Voormalige terreurorganisatie die na de Oslo-akkoorden het geweld heeft afgezworen en nu regeringspartij in de PNA is geworden. Sommige facties van de PLO hebben overigens het geweld nog niet afgezworen (bijv. de El Aksa-brigade).

Hamas
Palestijnse terreurorganisatie die zich tegen de Oslo-akkoorden verzet. Aanhangers van Hamas plegen regelmatig zelfmoordaanslagen in Israël. Hamas streeft een groot Palestina na, waarbij er geen ruimte is voor joden.

Amerika
Amerika heeft diverse malen geprobeerd te bemiddelen tussen Israëli’s en Palestijnen. De Amerikanen worden door de Palestijnse burgers echter als trouwe bondgenoot van Israël gezien en diep gewantrouwd en zelfs gehaat.

1917
Groot-Brittannië doet een toezegging in 1917 (declaratie van Balfour) aan de joden en wordt zelf bestuurder van het gebied in 1920. Tegelijkertijd doen de Britten een tegengestelde belofte (voor zelfstandigheid) aan de Palestijnen in het gebied om hun steun te verwerven in de strijd tegen het Ottomaanse Rijk. Deze belofte wordt niet nagekomen.

1940 – 1945
Zes miljoen joden komen om tijdens de Tweede Wereldoorlog door toedoen van Hitler en zijn nazi’s. De steun voor een onafhankelijke joodse staat neemt toe.

1947
De Verenigde Naties stellen voor om Palestina te verdelen in twee staten: een joodse en een Palestijnse staat. Terwijl de joden het voorstel steunen, wordt het verworpen door de Palestijnen en door de Arabische buurstaten, die vinden dat het land van hen gestolen wordt.

1948
Op 15 mei 1948 roepen de joodse leiders de staat Israël uit. De volgende dag vallen de legers van de buurlanden Egypte, Syrië, Libanon, Jordanië en Irak, Israël aan.

Door deze oorlog, die 15 maanden duurt, verwerft Israël meer land dan haar volgens het VN-voorstel toekomt. De rest van Palestina wordt door Egypte bezet (Gazastrook) en door Jordanië (Westelijke Jordaanoever). Meer dan 700.000 Palestijnen vluchten voor het geweld.

1967
In opdracht van de Egyptische president Nasser vertrekken de vredestroepen van de VN in 1967. Met Syrië en Jordanië smeedt hij plannen om de staat Israël aan te vallen.

Door het vertrek van de VN uit de Sinaï en door de troepensamentrekkingen langs de grenzen met Syrië, Jordanië en Libanon voelt Israël zich zeer bedreigd. Daarom besluit het land zelf in de vroege ochtend van 5 juni 1967 de aanval te openen op zijn buurlanden. Deze ‘Zesdaagse oorlog’ wordt voor Israël een doorslaand succes. In enkele dagen tijd worden de legers van Egypte, Syrië en Jordanië verpletterend verslagen. Op Egypte verovert het Israëlische leger de Sinaï-woestijn, op Syrië de Golan-hoogte. Na hevige gevechten wordt op 7 juni de oude stad van Jeruzalem veroverd op Jordanië.

vlak voor de verovering van Jeruzalem

Na de oorlog begint Israël in de bezette gebieden met de aanleg van nederzettingen. De Verenigde Naties nemen de omstreden resolutie 242 aan, waarin Israël wordt opgeroepen de bezette gebieden op te geven en waarin het principe ‘land voor vrede’ wordt vastgelegd.

De gevolgen van de Zesdaagse Oorlog zijn ingrijpend voor de Arabische wereld. Van de Arabische eenheid waar Nasser naar streeft, blijft weinig over, zeker na de dood van de Egyptische president een jaar later. De Palestijnen stellen vast dat ze voorlopig weinig van de Arabische broeders hoeven te verwachten. Ze nemen in de jaren die volgen het heft zelf in handen.

1973
Na de Zesdaagse Oorlog groeit in Israël het zelfvertrouwen en het gevoel onoverwinnelijk te zijn. Hierdoor is de schok enorm als Egypte en Syrië in 1973 op Jom Kippoer, de belangrijkste joodse feestdag, een verrassingsaanval uitvoeren.

Even staat het voortbestaan van Israël op het spel, maar door een spectaculaire actie van generaal Ariel Sharon (de latere premier) keren de kansen. De Syriërs worden teruggedreven op de Golan-hoogte.

1987

Eerste intifadah. (= opschudding, opstoot ) van de Palestijnen. Opstand in Gazastad die zich uitbreidt naar de Westelijke Jordaanoever. Israël gebruikt zwaar geweld tegen de Palestijnen.

1993
Oslo-akkoorden, eerste vredesakkoord tussen Israëli”s en Palestijnen. Veel uit het akkoord moet echter op een later tijdstip verder worden uitgewerkt.  

2000
Tweede intifadah. Na het mislukken van de vredesbesprekingen in Camp David breken er opnieuw onlusten uit. Deze zijn feller en bloediger dan de eerste.

2002
Begin maart escaleert het geweld. Half maart neemt de Veiligheidsraad een resolutie aan waarin voor het eerst gesproken wordt over de staat Palestina. Begin april valt Israël een Palestijns vluchtelingenkamp binnen.

2003
Zware aanslag in Tel Aviv, 22 Israëliërs komen om.
Er zijn enkele officiële grensovergangen die streng bewaakt worden en voor veel oponthoud zorgen. Veel Palestijnen maken gebruik van allerlei kleine landweggetjes en paadjes om ongehinderd heen en weer te kunnen reizen. Helaas ook de terroristen. Israël begint met het bouwen van een 350 km lange muur. Ook in Jeruzalem zal een muur gebouwd gaan worden tussen Oost en West.

Februari 2004
Bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag wordt op verzoek van de Verenigde Naties uitgezocht of de bouw van een muur door Israël wel legaal is. Het advies wordt binnen twee maanden verwacht. 

Maart 2004
Israël vermoordt sjeik Yassin, de blinde leider van de terroristische organisatie Hamas. Hamas zweert wraak te zullen nemen en verklaart dat Sharon, premier van Israël, hun voornaamste doelwit zal zijn.

April 2004
De Verenigde Staten brengen een belangrijke wijziging aan in hun Midden-Oostenbeleid: ze gaan akkoord met Israelische annexatie van delen van de Westoever, waar kolonisten grote nederzettingen hebben gevestigd, en de Palestijnse vluchtelingen hoeven er niet op te rekenen dat ze naar Israel zullen kunnen terugkeren.

Er zijn diverse bemiddelingspogingen geweest tussen Israël en de Palestijnen.

Oslo-akkoorden
In 1993 zijn er geheime ontmoetingen tussen beide partijen. Met als resultaat een historisch vredesakkoord. Rabin en Arafat schudden elkaar de hand.

Israël erkent in deze akkoorden de PLO als enige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk. De PLO erkent op zijn beurt de staat Israël. Tegenstanders van beide zijden hollen het vredesproces uit met gewelddadige aanslagen.

Wye-akkoord
In het Amerikaanse Wye in 1998 wordt een nieuwe overeenkomst over de uitvoering van de Oslo-akkoorden gesloten. Het akkoord moet de terugtrekking van Israël uit de Westelijke Jordaanoever regelen.

Barak, Arafat en Clinton tijdens de besprekingen in Camp David

Camp David
Veel gesprekken vinden plaats in Camp David in 2000 over de laatste fase van de Oslo-akkoorden. Een historisch akkoord is in de maak. Arafat vindt de voorstellen niet ver genoeg gaan. Hij vindt dat de Palestijnen er recht op hebben terug te keren naar hun oorspronkelijke huizen. Ook de gedeelde soevereiniteit over Jeruzalem is onbespreekbaar. Na het mislukken van de besprekingen volgt de tweede, bloedige intifadah.

Road to peace
Amerika wordt bezield door de geest van de democratie. Zij willen deze leefwijze ook aan andere landen opdringen. Mede door de Amerikaanse overwinning in Irak heeft Amerika een vredesplan bedacht voor het Midden-Oosten. Voor Israël en de Palestijnen komt dit neer op een tweestatenplan. Dus ook een onafhankelijk Palestina. Volgens Israël biedt dit echter geen oplossing omdat de daadwerkelijke conflictpunten hierdoor niet worden opgelost. Er hoeft maar iets te gebeuren of het conflict laait weer op. Door het vele geweld over en weer raakt het plan steeds verder op de achtergrond.

Amerikaanse spotprent

Er zijn in feite vier elementen die een oplossing in de weg staan.

Kolonisten
De kolonisten weigeren hun nederzettingen op te geven. Zij wijzen de slogan ‘Land voor vrede’ af. De Israëlische regering kan hun wensen niet negeren, omdat ze een belangrijke politieke factor in het land uitmaken. De regeringen steunen meestal op religieuze partijen die hun achterban onder de kolonisten vinden.

Joodse nederzetting

Vluchtelingen
Er wonen meer Palestijnen als vluchteling in het buitenland dan in Palestina zelf. De Palestijnse Nationale Autoriteit wil vooralsnog geen vredesregeling treffen als de terugkeer van vluchtelingen niet toegestaan wordt. Een akkoord in 2000 ketste om deze reden op het allerlaatste moment af.

Jeruzalem
Zowel voor de joden als voor de Palestijnse moslims is Jeruzalem een heilige stad. Het eeuwenoude ommuurde centrum is verdeeld in vier wijken (joods, christelijk, islamitisch en Armeens). De heilige El Aksa-moskee staat op een berg, waarvan een de voeten de joodse klaagmuur vormt. De onderlinge nabijheid van religieuze symbolen zorgt regelmatig voor conflicten.

Op politiek niveau is de status van Jeruzalem een nog grotere sta-in-de-weg voor vrede. De Palestijnen eisen dat Oost-Jeruzalem de hoofdstad van hun grondgebied wordt. Iets dat voor de joden onbespreekbaar is. Zij vinden dat hun heilige stad ondeelbaar is.

Geweld
De PNA heeft geen controle over aanhangers van Hamas en andere terroristische groepen. Zij weten met hun zelfmoordaanslagen vredesbesprekingen keer op keer te frustreren.
Daarbij helpt het niet dat Israël alle leiders van Hamas en andere gewelddadige groepen tot potentieel doelwit heeft bestempeld en van tijd tot tijd met raketaanvallen probeert te vermoorden, soms met succes, maar er worden ook veel onschuldige burgers getroffen. Beide kampen houden zo de spiraal van geweld in stand.

Een bus wordt onderzocht na een Palestijnse zelfmoordaanslag

Een regeling – vreedzaam of militair – van het Israëlisch-Palestijnse conflict kan nog lang op zich laten wachten. Inmiddels blijven Palestijnse zelfmoordcommando’s hun weg naar Israël vinden. Wat is dus logischer dan met een ondoordringbare muur eens en voor altijd een eind te maken aan die infiltraties?

De muur zal niet alleen diegenen tegenhouden die aanslagen op Israëlische doelen willen plegen, maar het ook voor duizenden Palestijnen bijna onmogelijk maken om in Israël te werken. De Palestijnse economie die het toch al zwaar te verduren heeft onder de Israëlische bezetting, zal nog verder in crisis raken. Yasser Arafat, de leider van de Palestijnen, heeft de bouw ervan scherp afgekeurd. "Dit is een fascistische, apartheidsmaatregel en die accepteren we niet. We zullen het op alle mogelijke manieren blijven verwerpen", aldus Arafat.

De Palestijnen zien met lede ogen aan hoe ze op die manier stukken land kwijtraken. De muur komt namelijk op veel plaatsen op Palestijnse grond te staan.

http://www.minbuza.nl/land-israel: Landendossier Israël van het Ministerie van Buitenlandse Zaken
http://www.minbuza.nl/land-palestijnse-gebieden: Landendossier Palestijnse Gebieden van het Ministerie van Buitenlandse Zaken