Oppervlakte
1.759.540 km2 (52 x Nederland)
Oppervlakte
1.759.540 km2 (52 x Nederland)
Bewoners:
5,5 miljoen inwoners
Tsjaad:
Oppervlakte:
1.259.200 km2 (37 x Nederland)
Bewoners:
9,25 miljoen inwoners
Goede buren, vijanden, broeders – maar nooit vrienden die vertrouwelijk met elkaar omgaan.
Libië
en Tsjaad hebben een nogal wisselende relatie met elkaar. Op enig
moment in hun beider geschiedenis hebben ze plannen gemaakt hebben om
de beide landen samen te voegen tot één staat. Op andere momenten
hebben ze oorlog met elkaar gevoerd.
Libië heeft diverse malen
rechtstreeks ingegrepen in de binnenlandse aangelegenheden van zijn
zuidelijke buur die veel armer is dan Libië (het inkomen van Libië en
Tsjaad verhoudt zich als 42 tot 1). Dit ingrijpen mondde uiteindelijk
uit in een gezamenlijk, landelijk opgezette campagne van de kant van de
Tsjadiërs om hun Libische broeders en vrienden aan te moedigen om naar
hun land terug te keren.
Maar
de belangrijkste kwestie is de Aouzou-strook (ook wel als Aozou
gespeld), een gebied van ongeveer 100 bij 1000 km. Er zijn bijna
onophoudelijke twisten rondom dit grensgebied dat nu weer voor het
grootste deel in handen van Tsjaad is, maar gedurende twintig jaar
(1974-1994) vele keren van eigenaar wisselde.
In 1994 kwam er een
‘definitieve’ oplossing (met hulp van het Internationaal Gerechtshof en
de VN), maar in 2004 is het conflict nog steeds niet uit de wereld. Er
zijn rapporten waarin wordt gesteld dat Libië nog steeds delen van de
Aouzou-strook bezet, tegen alle internationale afspraken in. Tsjaad
heeft echter aangegeven niet meer met militaire middelen een einde aan
het conflict te willen maken.
FAN
Tsjadische regeringspartij (en rebellengroep na de val van de FAN-regering in 1980)
FRONTILAN
Tsjadische rebbelengroep die na verovering van de macht in 1980 promoveert tot regeringspartij.
Habré
Afwisselend rebellenleider (1980-1982) en president van Tsjaad (1982-1990), leider van de FAN.
Kadaffi
Libische
kolonel die in 1969 via een staatsgreep de macht grijpt. Hij valt vier
keer de Aouzou-strook in Tsjaad binnen, en houdt het gebied nu eens een
maand en dan weer voor jaren bezet. Hij is al 35 jaar onafgebroken aan
de macht.
OAE
Organisatie van Afrikaanse
Eenheid. Je kunt deze organisatie vergelijken met de Raad van Europa:
een samenwerkingsverband dat echter geen zeggenschap heeft over
binnenlandse aangelegenheden. Dankzij bemiddeling van de OAE zijn beide
landen weer met elkaar in gesprek gekomen, hetgeen uiteindelijk heeft
geleid tot een vredesakkoord (na een uitspraak van het Internationaal
Gerechtshof).
United Nations Aouzou Strip Observer Group (UNASOG)
Een kleine club van 15 mensen die in 1994 erop heeft toegezien dat Libië zich uit Tsjaad terugtrok.
http://www.un.org/Depts/dpko/dpko/co_mission/unasog.htm
Queddei
Afwisselend
rebellenleider (1969-1979), hoofd van FRONTILAN, en president van
Tsjaad (23 maart – 29 april 1979, 3 september 1979-7 juni
1982).
1935
Frankrijk
en Italië verdelen de Aouzou-strook tussen hun beider koloniën. De
verdeling valt in het voordeel van Libië (dat door Italië wordt
bestuurd) uit.
1945
Nadat Italië in de
Tweede Wereldoorlog is verslagen, komt er een nieuw verdrag over de
Aouzou-strook dat nu in het voordeel van Tsjaad (dan nog Frans Centraal
Afrika geheten) uitvalt.
24 december 1951
Libië wordt onafhankelijk van Italië.
11 augustus 1960
Tsjaad wordt onafhankelijk van Frankrijk.
1969
Kadaffi
komt na een staatsgreep aan de macht in Libië. Hij biedt de regering
van Tsjaad aan om te bemiddelen in het conflict tussen de regering en
de rebellenbeweging FROLINAT. Tsjaad wijst het aanbod van de hand.
Later blijkt dat Libië de Tsjadische rebellen militair en logistiek
steunt.
1974
Libië valt Tsjaad binnen en
bezet 114.000 km2 van de Aouzou-strook. T er rechtvaardiging hiervan
beroept Libië het zich op oude aanspraken op dit gebied, gebaseerd op
het verdelingsverdrag van 1935.
1979
De
strijd tussen de regering van Tsjaad en FROLINAT laait in alle
hevigheid op. Libië maakt gebruik van de chaos in het land en valt
opnieuw de Aouzou-strook binnen. De regering en de rebellen van Tsjaad
komen echter een wapenstilstand overeen en gezamenlijk weten ze de
Libiërs uit hun land te verdrijven.
1980
FROLINAT
raakt opnieuw in onmin met de Tsjadische regeringspartij FAN en roept
de hulp van de Libiërs in. Kadaffi stuurt 15.000 soldaten om FROLINAT
te helpen en neemt en passant opnieuw de Aouzou-strook in. Gezamenlijk
weten ze het Tsjadische leger te verslaan. Tsjaad krijgt een nieuwe
regering o.l.v. FROLINAT.
1981
Kaddafi stelt
voor om beide landen tot één staat samen te voegen. Oueddei, v oormalig
rebellenleider en nu president van Tsjaad, voelt daar helemaal niets
voor. Zijn minister van Buitenlandse Zaken Amat en diens
moslim-achterban verwelkomen het voorstel. De Tsjadische Regering van
Nationale Eenheid valt uiteen en het land geraakt in een burgeroorlog.
Onder druk van de OAE trekt Libië zich uit Tsjaad terug, maar het
blijft de Aouzou-strook bezet houden.
1982
Oueddei
komt ten val en zijn plaats wordt ingenomen door Habré, de leider van
FAN, die met zijn troepen triomfantelijk de hoofdstad binnentrekt.
1983
Kadaffi valt vanuit de Aouzou-strook het binnenland van Tsjaad weer binnen om Queddei te hulp te komen.
1985
De regering van Tsjaad roept de hulp van de vroegere kolonisator Frankrijk in.
Het
komt tot een oorlog tussen de regering Habré en Frankrijk aan de ene
kant en rebellenleider Queddei en Libië aan de andere kant.
Juni 1987
Het Tjadische regeringsleger en Frankrijk winnen de strijd. Libië trekt zich terug, ook uit de Aouzou-strook.
Augustus 1987
Libië valt opnieuw Aouzou-strook binnen.
1989
Libië
en Tsjaad voeren gesprekken in Algiers (Algerije) om tot een vreedzame
oplossing te komen. Beide landen komen er echter niet uit.
1990
Libië en Tsjaad leggen hun conflict voor aan het Internationale Gerechtshof in Den haag.
1994
Het
Internationaal Gerechtshof komt op 3 februari tot een uitspraak ten
gunste van Tsjaad. Beide landen leggen zich bij de uitspraak neer. Ze
gaan gesprekken aan om tot een overdracht te komen. De Verenigde Naties
richten UNASOG ( United Nations Aouzou Strip Observer Group) op die
toeziet op de terugtrekking van Libië uit de Aouzou-strook.
1994-2004
De
Tsjadische regering beschuldigt Libië ervan delen van de Aouzou-strook
nog te bezetten, maar ziet ervan af om met militaire middelen hun
‘recht’ op te eisen.
Aouzou-strook: zand, zand en nog eens zand
Verenigde Naties
Van
tijd tot tijd heeft de Verenigde Naties in de Veiligheidsraad gesproken
over de kwesties die spelen tussen Tsjaad en Libië. Ook heeft de
organisatie een missie van waarnemers naar de Aouzou-strook gestuurd.
Deze missie werd in 1994 opgezet onder de naam UNASOG, Groep van
VN-Waarnemers in de Aouzou-strook. Haar taak was erop toe te zien dat
Libische troepen zich uit het gebied terugtrekken zoals bepaald in het
oordeel van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag.
Om dit te
bereiken werden in mei en juni 1994 negen waarnemers en zes
burger-stafleden uit meerdere landen naar het gebied gestuurd. Volgens
documenten van de VN had de UNASOG deze doelstelling vervuld toen beide
landen lieten weten dat de terugtrekking was voltooid.
Organisatie van Afrikaanse Eenheid
De
Organisatie van Afrikaanse Eenheid (OAE) heeft dikwijls geprobeerd om
de geschillen tussen Tsjaad en Libië te helpen bijleggen. In 1977 zette
het een comité op om het grensgeschil te onderzoeken. In 1981, kort
nadat Habré ten val was gebracht en Tsjaad feitelijk door Libië was
ingenomen, probeerde de OAE het gedaan te krijgen dat de Libische
bezettingsmacht werd vervangen door een pan-Afrikaanse vredesmacht,
maar dat had weinig succes. Toen in 1987 de hevigste gevechten tot dan
toe tussen de twee landen aan de gang waren bemiddelde de OAE tussen
beide partijen om tot een staakt-het-vuren te komen en die kwam er in
september ook. De president van Mali, Moussa Traore, die toen
voorzitter was van de OAE regelde een directe ontmoeting tussen de twee
leiders Hissène Habré en Kolonel Kadaffi en daar vond een ‘historische
handdruk’ plaats. Maar ondertussen gingen de gevechten in het gebied
door.
Pas op 25 mei 1988, tijdens een topbijeenkomst ter gelegenheid
van het 25-jarige bestaan van de OAE, blijkt Kadaffi geheel en al te
zijn bijgedraaid; hij erkent de regering van Tsjaad en geeft te kennen
dat hij alle lopende geschillen in een sfeer van broederlijkheid wil
oplossen.
In juli begonnen er in Gabon onderhandelingen en het
vredesproces komt goed op gang als krijgsgevangenen in september aan de
OAE worden overgedragen en de diplomatieke betrekkingen in oktober
worden hersteld.
Er moet nog steeds een definitieve oplossing worden gevonden voor het probleem rond de Aouzou-strook.
Het
valt te betwijfelen of Libië daadwerkelijk geheel en al een eind heeft
gemaakt aan de bezetting van dit gebied; in rapporten wordt beweerd dat
het op zijn minst nog enkele delen van de Strook in handen heeft.
Tsjaad
is echter niet meer van plan om het gebied met inzet van militaire
middelen te heroveren. Intussen blijft Tsjaad zitten met het probleem
van landmijnen waarvan een onbekend aantal in het noordelijke deel van
het gebied is gelegd door de Libische gewapende strijdkrachten.
http://www.minbuza.nl/land-tsjaad:
Landendossier Tsjaad van het Ministerie van Buitenlandse Zaken
http://www.minbuza.nl/land-libie:
Landendossier Libië van het Ministerie van Buitenlandse Zaken