Door bij het winkelen te letten op keurmerken op bepaalde artikelen kun je de mensen die (de grondstoffen voor) deze artikelen produceren een betere levensstandaard geven en daarmee zorgen voor meer bestaanszekerheid voor deze mensen. Ook kun je ervoor zorgen dat het maken van (de grondstoffen van) deze artikelen minder ten koste gaat van de kwaliteit van de leefomgeving in de landen waar die artikelen vandaan komen.
In deze les ontdekken leerlingen waarom dit ook opgaat voor de koffie die in de winkel wordt verkocht.
Plan van aanpak
Voor deze les trekt u 1 uur uit.
Eerst laat u de leerlingen de video zien in Bron: Productieketen koffie. Hierin wordt stap voor stap uitgelegd hoe de koffie, die je in een supermarkt of een andere winkel koopt, wordt gemaakt.
Daarna nemen de leerlingen individueel de drie andere bronnen in de les door. Trek er 15 minuten voor uit.
Als die tijd om is, vraagt u enkele leerlingen wat volgens hen ‘eerlijke handel’ en ’eerlijke koffie’ zijn.
U sluit de les af met het maken van een nieuwe tekst op het liedje ‘Een kopje koffie’ van V.O.F. de Kunst uit 1984. Dat doet u samen met de hele klas.
Het liedje krijgt de titel ‘Eerlijke koffie’ en dat wordt ook het refrein in het liedje. Voor deze activiteit trekt u de rest van de tijd uit.
Laat aan de leerlingen een opname horen van het liedje met de oorspronkelijke tekst in de laatste bron. Daarna schrijft u met de leerlingen de nieuwe tekst.
Daarna studeert u het liedje met de nieuwe tekst met de klas in.
Tip
Maak samen met de klas een film- en geluidsopname van het liedje en zet die opname online. Dat kan op Youtube, Tiktok of een ander sociaal medium waarmee filmpjes kunnen worden weergegeven.
Uitwerking
De productieketen van koffie ziet er als volgt uit:
- De eerste schakel van de productieketen van koffie is het planten van de koffiestruiken.
- Zodra de bessen aan deze struiken rijp zijn, worden ze geplukt.
- Uit de bessen worden de koffiebonen gehaald.
- De koffiebonen worden verpakt en per schip naar afnemers vervoerd.
- Door de afnemers worden de koffiebonen gemelangeerd. Dat wil zeggen dat er combinaties van de twee soorten koffiebonen, de robusta en de arabica, worden samengesteld om de gewenste smaken te verkrijgen.
- De koffiebonen worden gebrand.
- Een deel van de bonen wordt gemalen en verpakt, de rest wordt als hele bonen verpakt.
De schakels 1 t/m 3 vinden plaats in de landen met een klimaat en een bodem die geschikt zijn voor het telen van koffiestruiken. Deze landen liggen in de tropen. Juist op deze schakels richten zich de organisaties die zich bezighouden met eerlijke handel. Zij willen er voor zorgen dat mensen die in deze schakels werken, dat doen onder betere arbeidsomstandigheden en in een gezondere leefomgeving. Bovendien willen ze er voor zorgen dat deze mensen meer gaan verdienen. Deze organisaties kopen zelf de bessen op van koffieboeren en zorgen ervoor dat die bessen als een ‘eerlijk’ product de rest van de productieketen doorlopen.
Wel is het zo dat de mate waarin dit werkt, afhangt van de aantallen mensen die bereid zijn om ‘eerlijke’ koffie te kopen in een winkel en ‘eerlijke’ koffie’ in te kopen voor hun horecazaak.
Extra informatie
Alle mensen die werken in schakel 4 t/m 7 hebben de gedragscode C4 opgesteld om zo eerlijk mogelijke koffie voort te brengen. De eisen die volgens die code aan de koffie worden gesteld, zijn soepeler dan die voor het verkrijgen van een keurmerk dat aangeeft dat de koffie ‘eerlijk’ genoemd mag worden. De code is bedoeld als opstap voor het verkrijgen van een of meer van die keurmerken.
Ook zijn er initiatieven gaande om schakels 4-7 naar de landen te verplaatsen waar de koffiestruiken groeien. Daardoor kunnen nog veel meer mensen in die landen een goed belegde boterham verdienen aan de productie van koffie.
Kerndoelen
47 De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. In ieder geval wordt daarbij aandacht besteed aan twee lidstaten van de Europese Unie en twee landen die in 2004 lid werden, de Verenigde Staten en een land in Azië, Afrika en Zuid-Amerika.