In Europa vind je bergen, rivierdalen, bossen, weidegebieden en andere landschappen. Elk soort landschap heeft zijn eigen flora en fauna. Of anders gezegd: heeft zijn eigen soorten planten en dieren. Sommige dieren leven altijd in hetzelfde gebied. Denk aan marmotten of wilde zwijnen. Andere dieren trekken van het ene gebied naar het andere. Denk aan trekvogels of zalmen die vanuit zee rivieren opzwemmen naar plekken om te paaien. Daardoor is Europa rijk aan planten en dieren. Maar die rijkdom neemt af. Steeds meer soorten worden zeldzaam of dreigen zelfs helemaal te verdwijnen.
- Foto's van een natuurgebied, een rivier en een bos.
- Foto's van veranderingen die door mensen in deze landschappen zijn aangebracht.
- Foto's van pogingen om de schade in deze landschappen te herstellen.
Jullie zoeken in de drie fotobronnen de goede foto's bij elkaar (heel gemakkelijk). Maak bij de drie foto's een kort verhaal waarin je uitlegt hoe de schade ontstaat en wat eraan gedaan wordt.
- Lees de bron: soortenrijkdom.
- Kijk naar de film in 'bron: video'.
- Lees de bron 'EU-feiten'.
- Bekijk goed de Fotobronnen: landschappen, schade en herstel.
- Maak bij elke serie foto's een kort verhaaltje.
- Verwerk in jouw verhalen, daar waar het kan, ook het begrip biodiversiteit (of soortenrijkdom).
Als afsluiting bedenk je een motto, een leuze, een slagzin, voor de nieuwe Europese natuurbescherming. Het vervolg op Natura 2000, de natuurbescherming die in 2001 is begonnen (zie bron: EU-feiten).
Maar die biodiversiteit wordt kleiner want in heel Europa verdwijnen er planten- en diersoorten. Of ze moeten steeds meer terrein inleveren. De mensen in Europa hebben steeds meer ruimte nodig. Voor woningen, fabrieken, akkers en weiden, wegen, spoorlijnen, kanalen, enzovoort. En niet te vergeten, voor recreatie. We crossen door de bossen, bevaren meren en rivieren met zeil- en motorbootjes en menig oud akkerlandschap verandert in een golfbaan.
De uitbreiding van Amsterdam in 1935 ging ten koste van veel natuur ten westen en zuiden van de stad
Hierdoor worden natuurgebieden kleiner. Of ze worden in stukken verdeeld die door wegen, spoorlijnen, kanalen en akkerland en woonwijken van elkaar worden gescheiden. Dat is lastig voor dieren die regelmatig van woonplek naar woonplek trekken. Die dieren kunnen geen kant meer op. Steeds meer soorten planten en dieren kunnen het niet meer bolwerken en zijn zeldzaam geworden of zelfs uitgestorven.
Natuurgebied
De Rijn in Duitsland
Bos in Polen
De sluis bij Iffezheim
Het Greebos in Griekenland
De Kolencentrale bij Eemshaven
Windpark op zee
Wildtunnel
Vistrappen
Ooievaars bijvoorbeeld vliegen in het najaar van Nederland naar Spanje (of zelfs naar Afrika) en keren in het voorjaar terug naar Nederland. Sommige vogels, zoals de zeearend, vestigen zich in Nederland.
Plantenzaden zweven door de lucht of worden door vogels of andere dieren verspreid. Of door water. En zo verhuizen plantensoorten van de ene streek naar de andere. En ook zij hebben geen last van grenzen.
Dat klinkt goed maar er zijn wel een paar problemen. Er is steeds minder ruimte waar planten en dieren ongestoord kunnen groeien en leven. Om te voorkomen dat het aantal soorten planten en dieren niet achteruitgaat of zelfs weer herstelt werken de landen van de Europese Unie samen. Dat is voor planten en dieren maar goed ook want ze verplaatsen zich over grenzen tussen EU-landen
Zo ontstond het plan van Natura 2000. Vanaf 2001 zijn de lidstaten van de EU bezig geweest om dit plan uit te voeren. Hiertoe wees het EU-bestuur in de aangesloten landen gebieden aan die beschermd moeten worden. In die beschermde gebieden kunnen planten ongestoord groeien. En ook dieren kunnen er ongestoord hun gang gaan. Trekvogels moeten ongestoord door Europa kunnen trekken. Ze moeten plekken kunnen vinden waar ze ongestoord kunnen nestelen en voedsel kunnen zoeken.
De beschermde gebieden zijn met elkaar verbonden. Zo vormen ze een netwerk dat net als het plan voor natuurbescherming 'Natura 2000' heet. In dit netwerk zitten niet alleen bossen, moerassen, bergen en andere plekken met puur natuur. Daar zitten ook plekken in die mensen hebben aangelegd, zoals landgoederen. In Gelderland bijvoorbeeld zijn stukken natuur met elkaar verbonden. Dat heb je in de film in 'BRON: VIDEO' kunnen zien. Ook in Gelderland is dus een deel van Natura 2000 te vinden.
Alle landen van de EU moeten soorten planten en dieren die op hun grondgebied leven beschermen.
Het beschermen van planten- en diersoorten kost geld, bij voorbeeld als er vistrappen of bruggen en tunnels voor wild moeten worden aangelegd. Ze kunnen hiervoor geld krijgen van de Europese Unie.
Op 11 december 2019 kondigde Eurocommissaris Frans Timmermans een nieuw plan aan dat Green Deal heet. Het is een verzameling maatregelen die de EU wil nemen om opwarming van de aarde af te remmen en om natuurgebieden in de EU beter te beschermd en uit te breiden.
De werkwijze, de stappen die de leerlingen moeten zetten, staan in 'Doe het zo'. Het is raadzaam dat u deze stappen met de leerlingen doorneemt.
Als iedereen klaar is verzamelt u de teksten van de leerlingen.
UITWERKING
Een natuurgebied. Een weg of spoorlijn loopt er doorheen. Dat doet afbreuk aan de biodiversiteit omdat dieren die vaak verhuizen hinder ondervinden van de weg of de spoorlijn. De oplossing is een wildtunnel waar dieren de weg of de spoorlijn kunnen oversteken zonder gevaar te lopen.
Een rivier. Door de aanleg van een sluizencomplex kunnen zalmen en andere vissen niet langer het punt wasseren waar het sluizencomplex is afgelegd. Dat gaat ten koste van de biodiversiteit in de rivier. De oplossing: een vistrap bij het sluizencomplex heen.
In Polen zijn nog veel bossen, maar die hebben te lijden van luchtvervuiling met zure regen tot gevolg. Die vervuiling wordt mede veroorzaakt door kolencentrales en doet afbreuk aan de biodiversiteit in dit soort landschappen, vooral als bomen massaal afsterven. Door over te schakelen op schonere energie (zoals uit aardgas) kan de vervuiling worden verminderd zodat de bossen minder te lijden hebben.
Een motto is een korte zin met een pakkende boodschap.
De opdracht sluit aan bij:
- kerndoel 47:
De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. In ieder geval wordt daarbij aandacht besteed aan twee lidstaten van de Europese Unie en twee landen die in 2004 lid werden, de Verenigde Staten en een land in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. - kerndoel 49:
De leerlingen leren over de mondiale ruimtelijke spreiding van bevolkingsconcentraties en godsdiensten, van klimaten, energiebronnen en van natuurlandschappen zoals vulkanen, woestijnen, tropische regenwouden, hooggebergten en rivieren. - kerndoel 50:
De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld.
- De leerling heeft gezien wat soortenrijkdom is (heeft ook van het begrip 'biodiversiteit' gehoord);
- De leerling kan enkele bedreigingen voor leefgebieden van planten en dieren in Europa benoemen;
- De leerling kan met eigen woorden uitleggen wat de Europese Unie doet om deze bedreigingen aan te pakken en kent in dit verband 'Natura 2000'.
De leerlingen hebben de opdracht prima afgerond als
- ze steeds de juiste drie afbeeldingen bij elkaar gezet hebben
- bij elk van de groepen afbeeldingen duidelijk en bondig is uitgelegd wat voor schade de natuur heeft geleden door de verandering in landschap en hoe geprobeerd is die schade te herstellen
- ze in één van de verhaaltjes het begrip biodiversiteit of soortenrijkdom op een goede manier hebben verwerkt
- ze een pakkend motto hebben bedacht voor het natuurbeschermingsbeleid dat de EU vanaf december 2019 voert