Veel mensen denken dat armoede alleen voorkomt in ontwikkelingslanden. Daar zit een kern van waarheid in. In sommige van die landen is sprake van wijdverbreide armoede, die soms extreme vormen aanneemt. Dat leidt dan tot honger of ondervoeding, ziektes en ongeletterdheid. Maar ook in rijke landen komt armoede voor, ook in Nederland, al is die meestal niet extreem.
Leerlingen onderzoeken niet alleen wat we in Nederland onder armoede verstaan, maar zoeken ook naar manieren om die aan te pakken.
Plan van aanak
Voor deze les trekt u 1 uur uit.
De les bestaat uit drie delen:
- Een startactiviteit. Die trekt u 10 minuten voor uit.
- Een groepsactiviteit. Leerlingen doen in groepen van vier een onderzoek aan de hand van de bronnen in de les. Ruim hier 30 minuten voor in.
- Een slotactiviteit. Trek daar 20 minuten voor uit.
Startactiviteit
U vraagt alle leerlingen voor zichzelf op te schrijven waar hun gezin iedere maand het meeste geld aan uitgeeft.
Vervolgens vraagt u enkele leerlingen wat voor uitgavenposten ze hebben opgeschreven. U noteert de antwoorden op het schoolbord of de flipover.
Ten slotte vraagt u leerlingen wat volgens hen de definitie van armoede in Nederland is. Uit de omschrijvingen die ze geven, stelt u een definitie op waar de hele klas het mee eens kan zijn. Dat is dan het antwoord op vraag 1.
Groepswerk
In dit onderdeel zoeken de leerlingen naar antwoorden op vraag 2 en 3 in Opdracht.
Maak eerst groepen van vier leerlingen. Iedere groep neemt de bronnen door. Het is wel zaak dat ze die bronnen eerst onder elkaar verdelen.
Aan de hand hiervan schrijven ze manieren op waarop armoede aangepakt kan worden.
Slotactiviteit
U vraagt iedere groep wat er gedaan kan worden om mensen die arm zijn in Nederland te helpen. Schrijf alle ideeën hierover op het schoolbord of de flipover op.
Zo krijgt u een actieplan bij elkaar voor de bestrijding van de armoede in Nederland. Bespreek met de leerlingen hoe dit plan in de praktijk gebracht kan worden. Dat is het eindproduct van deze les.
Uitwerking
De startactiviteit in de les laat zien wat armoede kan betekenen: niet voldoende geld hebben om dingen te kopen die je beslist nodig hebt, zoals eten, drinken, kleding, en spullen om je lichaam te verzorgen. Ook kunnen mensen te weinig geld hebben om allerlei andere zaken te bekostigen, zoals vervoer (eigen fiets of auto, gebruik van openbaar vervoer), gas en stroom, kosten van een woning, meubels en huishoudelijke apparaten, verzekeringen, enz.
Aanpak armoede door de overheid:
- Mensen die tijdelijk of helemaal niet kunnen werken, een uitkering geven ter vervanging van wat ze als werkende verdienen. Die uitkeringen verhogen, als de prijzen van levensmiddelen en andere zaken die je zeker nodig hebt sterk oplopen.
- Salarissen van ambtenaren en andere mensen in overheidsdienst verhogen en/of een prijscompensatie invoeren, wanneer in een periode waarin de prijzen van levensmiddelen, energie en andere zaken die iedereen nodig heeft, snel oplopen.
Hoe burgers armoede (kunnen) helpen bestrijden:
- Geld geven aan het Armoedefonds.
- Voedingsmiddelen die je in een winkel koopt, afstaan voor een voedselbank.
- Winkels vragen die voedsel en andere levensmiddelen verkopen, artikelen die bijna over hun houdbaarheidsdatum heen zijn, niet weg te gooien, maar weg te geven aan mensen die krap bij kas zitten.
- Meubels en andere spullen die je kwijt wil en nog goed te gebruiken zijn, naar een kringloopwinkel brengen of laten ophalen door een kringloopwinkel. Die verkoopt ze tegen lage prijzen door aan mensen die het niet breed hebben.
- Je familieleden of kennissen, die bij een bedrijf of de overheid werken, vragen om lid te worden van een vakbond. Vakbonden voeren onderhandelingen voor hogere salarissen en andere arbeidsvoorwaarden, en gaan desnoods over tot acties, zoals stakingen, om hun eisen ingewilligd te krijgen.
- Je familieleden, die stemrecht hebben vragen, om op politieke partijen in gemeenteraad, Provinciale Staten en de Eerste en Tweede Kamer te stemmen die streven naar een evenwichtiger verdeling van inkomens. Je kunt die familieleden ook vragen om lid te worden van een van die partijen.
- Actiegroepen steunen die ijveren voor gratis verstrekking van artikelen, die mensen nodig hebben en die ze beslist niet kunnen betalen.
Kerndoelen
34 De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen.