Europees monument voor dieren


Deze les gaat over dieren die dienstbaar zijn of zijn geweest aan mensen. Enkele dieren hebben hiervoor een eigen monument gekregen. Maar de meeste dieren waar mensen dank aan verschuldigd zijn, hebben geen monument. Toch is het heel bijzonder wat ze voor ons doen. Of beter gezegd: wat wij hen laten doen. Meestal staan we er niet bij stil, zelfs niet als we een stuk vlees eten of een glas melk drinken. Terwijl vlees en melk van dieren komen.

melk


 
opdrachtDat moet maar eens anders. Alle dieren waar we profijt van hebben, verdienen een monument. Daarom ontwerpen jullie een Europees monument voor een groep dieren die volgens jullie iets bijzonders doet voor mensen. Niet omdat ze het willen, maar omdat wij hen dat laten doen. Het monument mag een beeld of een gedenksteen zijn, een tekst op een steen, een speciale vlag, een muurschildering, een medaille, een muziekstuk, een verhaal of wat jullie maar geschikt vinden. Wel moet het ontwerp anderen aan het denken zetten over het gebruik van dieren.



werkinuitvoeringeenuurVoor deze les krijg je 1 uur de tijd. Eerst deelt je juf lof meester de klas in groepen van twee of drie in. Daarna geeft hij of zij elke groep een vel papier en kleurpotloden, kleurpennen of kleurstiften.

Dan aan de slag:

  • Lees de eerste drie bronnen. Die gaan over drie dieren die een monument hebben gekregen. Verdeel de bronnen onderling. Misschien brengt het lezen van de bronnen je op een idee voor het bedenken van een eigen dierenmonument.
  • Lees bron 'Dieren waar veel mensen aan te danken hebben.' Die gaat over vijf groepen dieren die op een of andere manier belangrijk zijn voor mensen, maar die nog geen monument hebben.
  • Spreek met elkaar af welke groep dieren in de bron een Europees monument verdient. Zoek dus de groep dieren uit die jullie het meest aanspreekt.
  • Ontwerp voor deze groep dieren je Europees monument.
  • Laat je ontwerp aan je juf of meester zien.
  • Maak met de klas een muurtentoonstelling op school met de ontwerpen voor monumenten die jullie hebben gemaakt.

Succes!

 



hondIn 1902 haalde een klein bruin hondje de Engelse pers. Niet omdat een wetenschapper het geopereerd had. Dat deden wetenschappers wel vaker met dieren. Wetenschapers onderzochten op die manier hoe het lichaam van dieren in elkaar zit. De kennis die ze hierover opdeden, hielp hen onderzoeken hoe het menselijk lichaam werkt. De dieren die werden geopereerd voor onderzoek waren dus proefdieren.

Wel mochten de wetenschappers in die tijd maar één operatie doen op een proefdier. En voor de operatie moest het dier altijd worden verdoofd. Deze twee regels moesten ervoor zorgen dat dieren niet onnodig lijden.

Maar de wetenschapper die het bruine hondje gebruikte, lapte beide regels aan zijn laars. Hij opereerde het hondje tweemaal en zonder verdoving. Dat vonden sommige mensen heel wreed. Die vonden dat de wetenschapper aan dierenmishandeling had gedaan en hiervoor straf moest krijgen van een rechter. Ze eisten ook een verbod op het onderzoek op levende dieren. Tegen de wetenschapper werd een rechtszaak aangespannen. Die eindigde met de uitspraak dat de wetenschapper niet schuldig was aan dierenmishandeling en dus geen straf moest krijgen. De wetenschapper zei bovendien dat het hondje wel goed verdoofd was geweest.

Na de rechtszaak zamelden mensen geld in voor een beeld van het bruine hondje. Het beeld was een eerbetoon aan alle dieren die voor medisch onderzoek werden gebruikt.

Het eerste beeldje werd steeds weer kapot gemaakt door voorstanders van proeven op dieren. Uiteindelijk werd het helemaal vernietigd. In 1985 werd een nieuw beeldje geplaatst. Op het voetstuk ervan staat te lezen “Mannen en vrouwen van Engeland. Hoe lang gaat dit nog door?” Met “dit” verwezen de ontwerpers van het beeld naar het gebruik van proefdieren door wetenschappers.

 


 
paardenTot 1980 werden op het Waddeneiland Ameland drenkelingen met een paardenreddingsboot aan wal gebracht. Telkens als de boot moest uitvaren leenden boeren op het eiland paarden aan de reddingsbrigade die de boot gebruikte. De boot werd op een wagen gezet en de paarden trokken wagen met de boot over het strand het water in. De boot ging dan drijven en voer dan naar het schip dat in nood was.

Op 14 augustus 1979 moest de boot er weer op uit om mensen van een zeilboot te halen. Die zeilboot was in moeilijkheden geraakt. Acht paarden werden verzameld en ingespannen voor de wagen waar de boot op stond.

Toen de wagen met boot het water in was gereden, gleed de wagen onverwachts een diepe geul in de zeebodem in. De boot ging drijven zoals de bedoeling was maar de wagen trok de paarden mee de diepte in. Alle acht paarden verdronken.

De dode paarden werden op het eiland begraven. Ze hadden hun leven voor de mensen gegeven. Daarom werd er op Ameland een monument voor hen opgericht.

Naar: Verdronken paarden van Ameland op https://www.knrm.nl/nieuws/verdronken-paarden-van-ameland





 
duifTijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) gebruikten de strijdende partijen tienduizend duiven om als postbodes papieren met berichten in kokertjes te versturen. Duiven die op die manier post vervoeren, noemt men postduiven. Één van de duiven die tijdens de oorlog als postduif werkten, heette Cher Ami. Die duif bezorgde 12 belangrijke boodschappen voor Amerikaanse legertroepen die bij Verdun in Frankrijk tegen Duitse troepen vochten. Tijdens een tocht in 1918 werd de duif door Duitse soldaten beschoten. Hij raakte daardoor gewond aan de borst en aan een pootje waar de koker aan zat. Toch wist hij zijn bestemming te bereiken. Het kokertje met het bericht bungelde nog net aan het kapot geschoten pootje. Daarna heeft de duif geen post meer bezorgd.

De boodschap die Cher Ami bezorgde, kwam van een Amerikaans legeronderdeel dat door de Duitsers werd beschoten. Het onderdeel had dus dringend hulp nodig van andere Amerikaanse soldaten. Cher Ami legde de veertig kilometer naar het Amerikaanse hoofdkwartier af in 25 minuten. Binnen enkele uren konden Amerikaanse soldaten het legeronderdeel bevrijden. Zo werden 194 levens gered.

Cher Ami werd onderscheiden met het Franse “Croix de Guerre avec Palmes” . Dat is de hoogste onderscheiding die Franse soldaten kunnen krijgen. Daarna werd hij naar New York gebracht voor een heldenontvangst. Hij stierf in 1919 als gevolg van zijn verwondingen en werd opgezet.

Voor alle postduiven die omkwamen tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er in Brussel een standbeeld opgericht. Dat was een eerbetoon voor het belangrijke werk dat de duiven deden.


 
Je hebt drie voorbeelden gezien van dieren die een eigen monument hebben. Die dieren zijn op hun manier belangrijk geweest voor mensen. Maar er zijn groepen dieren die dat ook zijn en die toch geen eigen monument hebben.

We beschrijven vijf diergroepen. Welke van de vijf groepen verdient volgens jullie een monument?

Groep 1: Proefdieren

  • varkens en koeien
  • honden en katten
  • kikkers
  • ratten en muizen

    proefdiervrij


In de Europese Unie worden jaarlijks miljoenen dieren gebruikt:

  • om te leren over het menselijk lichaam
  • om te leren over ziektes en de werking van geneesmiddelen
  • om na te gaan of kleur- en smaakstoffen in voedingswaren en andere stoffen die mensen nodig hebben schadelijk zijn voor mensen en zo ja, op wat voor manier. Hiertoe worden dieren aan die stoffen blootgesteld.


Groep 2: Dieren in de ruimte

  • apen
  • honden
  • ratten en muizen

russischehondKunnen mensen een reis door de ruimte goed doorstaan of niet? Wetenschapers probeerden hier achter te komen door dieren de ruimte in te sturen. Het eerste dier dat een ruimtereis maakte, was de Russische hond Laika in 1957. Die overleefde de reis niet, want ze stierf onderweg door oververhitting. Ook al was dat niet gebeurd, dan had de hond de reis toch niet overleefd. De capsule waar ze in zat, viel enkele dagen na lancering in de dampkring terug en verbrandde met hond en al.

Na Laika maakten andere dieren een reis in de ruimte. Dat waren vooral apen, omdat die een beetje op mensen lijken en ze kunnen eenvoudige handelingen uitvoeren. Maar er werden ook honden, katten, ratten, muizen, kikkers, spinnen, torren en vissen tot ruimtereiziger gebombardeerd.

Dat ging door, ook nadat in 1961 de eerste ruimtereis door een mens had plaatsgevonden. Wetenschapers wilden en willen nog steeds meer leren over hoe levende wezens groeien, hoe ze hun voedsel verteren en hoe ze zich voortplanten in de ruimte. En ook wat er gebeurt met hun spieren, botten en bloedsomloop. Wat die wetenschapers hiervan leren, is nuttig om te weten als mensen steeds langere ruimtereizen gaan maken.

Het Amerikaanse nationale ruimtevaartbureau NASA en het Russische nationale  ruimtevaartbureau Roskosmos laten dieren ruimtereizen maken. Ook het Europese Ruimte Agentschap ESA doet dat.

Moeten ook dieren die een ruimtereis hebben gemaakt een eigen Europees dierenmonument krijgen?

Groep 3: Werkdieren

  • reddingshonden
  • snuffelhonden
  • circusdieren
  • politiepaarden

    politiepaarden


Onder de groep werkdieren vallen alle dieren die op een of andere manier werk doen voor mensen. Denk maar aan paarden bij de politie. Die helpen de orde te handhaven. De politie gebruikt ook speurhonden om misdadigers en vermiste personen op te sporen. Reddingswerkers gebruiken speurhonden om mensen die onder sneeuw of puin begraven liggen, na een ramp te bevrijden of om uit het water te halen. Paarden en honden doen mee aan wedstrijden om mensen te vermaken. Ten slotte werken er dieren in circussen. Onder leiding van hun bazen vermaken ze het publiek met hun kunsten. Wel mogen dieren steeds minder in circussen werken. In Nederland bijvoorbeeld mogen sinds 2015 wilde dieren niet meer in een circus optreden.

Kunnen we al deze dieren die werk doen voor mensen bedanken met een mooi Europees Werkdierenmonument?

Groep 4: Productiedieren

  • kippen die eieren en vlees geven
  • geitjes die melk geven
  • varkens die vlees geven
  • dieren die wol, dons en bont geven
  • koeien die melk en vlees geven

    koeien

Alleen al in Nederland leven miljoenen productiedieren. Dat zijn dieren die ons vlees, melk, eieren en andere waren geven. Iedereen maakt er dagelijks gebruik van, ook jullie dus. Alleen al door vlees en vleeswaren te eten, eieren en voedingswaren waar eieren in zijn verwerkt, kaas, boter, honing, noem maar op. Ook drink je melk en yoghurt. Dat is nog niet alles. In de schoenen die je draag en in je broekriem zit misschien leer dat van dieren komt.

Al die dieren die deze producten leveren, mag je best bedanken. Met een Europees Productiedierenmonument.

Groep 5: Dieren die gedood en niet opgegeten zijn
Onder groep 5 vallen productiedieren (zie Groep 4) die gedood zijn en niet zijn opgegeten maar vernietigd. Deze dieren worden gedood en vernietigd als ze een besmettelijke dierziekte hebben of dreigen te krijgen. De bekendste besmettelijke dierziekten zijn mond- en klauwzeer, varkenspest en vogelgriep.

Als er op een boerderij een besmettelijke dierziekte uitbreekt, worden alle dieren van die boerderij gedood en vernietigd. Dus ook de dieren die nog gezond zijn. Soms wordt op boerderijen in de buurt hetzelfde gedaan. Zo wil men voorkomen dat de ziekte dieren op steeds meer boerderijen aansteekt. Soms worden tijdens een uitbraak van een besmettelijke dierziekte tienduizenden dieren gedood en vernietigd.

ziekte

Voor veehouders en de dieren zelf is een uitbraak van een besmettelijke  dierziekte altijd een ramp. Zieke dieren lijden. Hun eigenaars raken hun veestapel kwijt, een kostbaar bezit.

Hoe kunnen we productiedieren gedenken die gedood zijn en vernietigd vanwege een besmettelijke dierziekte? Misschien met een Europees Monument ter Nagedachtenis van deze productiedieren?

 


 
De Europese Unie houdt zich bezig met dierenwelzijn. Zo gelden er binnen de EU regels voor wat inwoners van de EU wel en niet mogen doen met dieren. Voor productiedieren bijvoorbeeld gelden regels voor huisvesting in stallen en voor vervoer. Zo mogen productiedieren niet worden vervoerd in vrachtwagens als het snikheet is. Gebeurt dat toch, dan worden de dieren ziek door uitdroging en oververhitting. Ze kunnen er zelfs dood aan gaan.

proefdiervrij

Ook wil de EU het gebruik van proefdieren steeds verder beperken en ten slotte helemaal uitbannen. Zolang er nog dierproeven worden gedaan, gelden er strenge regels voor. Dierproeven zijn verboden wanneer er andere manieren voorhanden zijn om die proeven te doen. Bijvoorbeeld die proeven doen op een stukje kweekhuid in plaats van op een levend dier. De lidstaten van de EU moeten naar nieuwe manieren zoeken om proeven te doen in plaats van proeven met dieren.
Maar dat mag niet ten koste gaan van het wetenschappelijk onderzoek. Zijn dierproeven niet te vermijden, dan moeten de dieren zo min mogelijk pijn lijden.


 

Trek voor deze les 1 uur uit.

Deze les is bedoeld om leerlingen ervan bewust te maken hoe belangrijk dieren die mensen gebruiken voor ons welzijn zijn. We zijn wat dat betreft sterk afhankelijk van deze dieren. Daar staan we zelden bij stil. Ook zijn waardering voor en dankbaarheid jegens deze dieren vaak verre te zoeken. Daarom is ervoor gekozen dat leerlingen deze dieren in het zonnetje te zetten door monumenten voor deze dieren te laten ontwerpen.

Plan van aanpak:
U verdeelt de klas in groepen van twee of drie. U geeft iedere groep een vel papier en kleurpotloden, -pennen of -stiften.
De leerlingen van iedere groep spreken onderling af wie welke bron leest van de eerste drie bronnen. Ze lezen de bron of bronnen die ze gekozen hebben.
Daarna lezen ze de vierde bron en de EU-feiten.

De leerlingen van iedere groep spreken onderling af voor welke van de vijf groepen dieren in de vierde bron kiezen ze een van de vijf dierengroepen en gaan ze een Europees Dierenmonument ontwerpen.

Als iedereen hiermee klaar is, bekijkt u de monumenten. Loof een leuke prijs uit voor het origineelste ontwerp.
Maak samen met de leerlingen een muurtentoonstelling van de ontwerpen voor monumenten.


Deze les sluit aan bij de volgende kerndoelen:

  • Mens en Samenleving 37: De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en  normen.
  • Kunstzinnige Oriëntatie 54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren.

 


 

  • De leerlingen hebben gezien op welke manieren dieren dienstbaar zijn aan mensen.
  • De leerlingen hebben gezien dat en waarom dieren hun dienstbaarheid aan mensen soms moeten betalen met hun leven.
  • De leerlingen hebben gezien waarom mensen het soms moreel bezwaarlijk vinden dat dieren worden gebruikt om in menselijke behoeften te voorzien.
  • De leerlingen kunnen in beeld en tekst uiting geven aan waardering voor en dankbaarheid jegens dieren die dienstbaar zijn aan mensen.

 


 
De leerlingen hebben de opdracht goed gemaakt als hun ontwerp van een Europees dierenmonument hun boodschap van waardering en dankbaarheid voor een bepaalde groep dieren die dienstbaar zijn aan mensen en die toeschouwers laat nadenken over hoe we met dieren omgaan.


verwante lessen

Login Form