Mensen hebben altijd wel behoefte om elkaar op te zoeken en doen het ook. Ook op internet. Om bijvoorbeeld hobby's te delen, of om oplossingen te vinden voor problemen of gewoon voor de gezelligheid. Daarvoor zijn sociale netwerk-websites heel geschikt. De meest gebruikte zijn Facebook, Twitter, Instagram en Tiktok.
Je krijgt er een plek waar je kunt vertellen wie je bent, wat je hobby's zijn, of je favoriete series op tv. Je kunt er foto’s en filmpjes op kwijt, je kunt vrienden uitnodigen op je profielpagina en zelf vriend worden van anderen.
'Prachtig, al die netwerken op internet', zegt de één, 'een geweldige manier om contact te maken met andere mensen'.
'Gevaarlijk', zegt de ander, 'vooral jongeren gooien alles op internet en hebben geen idee welke schade dat kan aanrichten'.
Allebei hebben ze wel een beetje gelijk, maar hoe zit het allemaal precies. Dat gaan jullie uitleggen in een handleiding voor leerlingen van jullie leeftijd die sociale netwerk-websites willen gaan gebruiken.
Voor deze opdracht krijg je 1 lesuur de tijd.
Kijk eerst naar de film die je juf of meester aan de jklas laat zien.
Lees daarna de bronnen. Je krijgt er 20 minuten de tijd voor.
Je juf of meester deelt de klas in groepen van drie of vier in. Iedere groep schrijft zijn handleiding voor het gebruik van sociale netwerk-websites. Ga bij het schrijven van je handleiding ook uit van wat je zelf weet van sociale netwerken en alle prettige en ook minder prettige ervaringen met het gebruik ervan.
Voor het schrijven van de handleiding krijg je 30 minuten de tijd
Als je klaar bent, laat je handleiding aan je juf of meester zien.
Succes en veel plezier.
Kijk naar dit fragment uit de SchoolTV-video ‘Ik kan niet zonder internet’:
Een sociaal netwerk op internet is hetzelfde als een profielsite. Het is een toepassing waar je je met een eigen profiel kunt registreren. Een profiel is een soort digitale dubbelganger van jezelf: je kunt er persoonlijke gegevens en foto's op kwijt. Het is sociaal omdat het jouw profiel verbindt aan dat van anderen: je vrienden.
Als je nieuws plaatst op je profielpagina, of een foto, krijgen je vrienden dat te zien. Omgekeerd werkt het natuurlijk ook. Jij blijft op de hoogte van wat je vrienden uitspoken. Zo heb je een netwerk, een sociaal netwerk.
In de video heb je gezien waarom mensen, ook leerlingen van jouw leeftijd het leuk vinden om sociale netwerken te gebruiken.
Maar zijn de sociale netwerken ook gevaarlijk? Het is maar hoe je het ziet.
Een nadeel van deze netwerken is dat je kans loopt alleen mensen te ontmoeten die op je lijken. Omdat ze van jouw leeftijd zijn, omdat ze dezelfde interesses hebben. Omdat ze dezelfde opvattingen hebben als jijzelf. Het is juist leerzaam om mensen te leren kennen die van je verschillen of die het niet altijd eens zijn met de dingen die je beweert. Juist dan leer je mensen waarderen en respecteren ook als ze anders zijn dan jijzelf en je leeftijdgenoten.
Dan dit: je zet van alles op je pagina. Voor je vrienden. Maar anderen kunnen je profiel ook bekijken. En je weet niet precies wie er mee kijkt.
Zo kan je e-mailadres worden gebruikt om je spam te sturen, berichten die je niet wilt. Waar je niet om gevraagd hebt. Soms bevatten deze berichten reclame, dan weer wordt je gevraagd om je inloggegevens op te geven. Tenslotte kan in de bijlage van een email-bericht een virus zitten die je computer besmet. Door dat virus kan iemand anders dingen in je bestanden lezen die je liever alleen aan vrienden laat zien of je bestanden wissen. Of het kan ervoor zorgen dat je je bestanden niet meer kan openen totdat je een heleboel geld betaalt. Doe je dat, dan zorgt het ervoor dat je je bestanden weer kunt openen. Dus: email-berichten van mensen die je niet kent weggooien en bijlages bij dit soort berichten niet openen en downloaden.
Iemand kan je benaderen met kwade bedoelingen. Het kan iemand zijn die met je wil daten (zie de video) of die geld bij je af wil troggelen door zogenaamd een product aan je te verkopen.
Iemand kan de informatie of de foto's gebruiken om je te pesten. Of om anderen te pesten.
Iemand kan misschien je adres achterhalen (voor- en achternaam is al genoeg).
Foto's of berichten kunnen worden gekopieerd van je pagina en ergens anders weer opduiken, ook als je dat niet wilt. Wees daarom voorzichtig met je profielpagina. Bedenk wat je op internet achterlaat, liefst voordat je je profiel maakt. Zet er geen dingen op die je aan die je niet aan mensen wil laten zien die je niet kent. En houd er ook rekening mee dat wat je vandaag nog leuk vind over een paar jaar helemaal niet meer leuk hoeft te zijn.
Tenslotte: beveilig je pagina goed en voorkom dat die gehackt wordt.
De meeste sociale netwerken of profielsites zijn heel gemakkelijk in gebruik. Je kunt er zonder moeite een profiel aanmaken en je pagina helemaal naar je hand zetten met berichten, foto's, achtergrondjes en kleuren.
Je vrienden zitten op sociale netwerken en die kun je heel gemakkelijk terugvinden. En niet alleen je vrienden, maar ook de vrienden van je vrienden en hun vrienden. Zo leer je razendsnel veel mensen kennen.
Je kunt heel gemakkelijk mensen vinden die dezelfde smaak hebben, of dezelfde hobby's. In de video komen een heleboel van deze dingen aan de orde. Kijk goed en noteer alles.
De Europese Commissie heeft als onderdeel van het Veiliger Internet Programma, Safer Internet Programme, Insafe opgericht. De Nederlandse vertegenwoordiging van Insafe is Digivaardig & Digibewust.
Jaarlijks wordt er op de tweede dinsdag van februari een Veiliger Internet Dag, Safer Internet Day, georganiseerd door Insafe.
De Europese Commissie heeft de sociale netwerk-websites aangespoord om meer te doen aan veiligheid bij het gebruik ervan en met hen afgesproken dat:
- profielen van minderjarigen automatisch op privé zullen worden ingesteld.
- minderjarigen niet opzoekbaar zullen zijn op de site, ook niet met zoekmachines.
- de privacy-instellingen gemakkelijk te vinden zullen zijn, zodat je je gebruik gemakkelijk aan kunt passen.
Naar:
- ‘Better Internet for Kids’ op https://www.betterinternetforkids.eu/web/portal/policy/insafe-inhope
- ‘Digivaardig & digibewust’ op https://kijkplek.nl/digivaardig-digibewust/
- ‘Safer Social Networking Principles fort he EU’ op https://ec.europa.eu/digital-single-market/sites/digital-agenda/files/sn_principles.pdf
U trekt voor deze les 1 lesuur uit.
De opdracht gaat over profielsites, ook wel sociale netwerken genoemd. U kunt ervan uitgaan dat de leerlingen min of meer op de hoogte zijn van het bestaan ervan en de mogelijkheden en dat sommige leerlingen al een eigen account hebben en gebruiken op een sociale netwerk.
De bedoeling van de opdracht is te laten nadenken over de gevolgen van het gebruik ervan. Hierover krijgen ze in de bronnen informatie aangereikt.
Tip
Een gids over cyberpesten voor docenten en ouders: https://nl.wizcase.com/blog/uitgebreide-gids-cyberpesten-voor-ouders/.
Plan van aanpak
- U laat aan de klas de video zien.
- Daarna laat u de leerlingen de bronnen individueel lezen. Trek er 20 minuten voor uit.
- Als iedereen klaas is met lezen, deelt u de klas in groepen van drie of vier in
- Iedere groep schrijft een handleiding voor leerlingen van hun leeftijd over het gebruik van sociale netwerksites. Ruim hier 30 minuten voor in
- Als iedere groep zijn handleiding klaar heeft, leest en beoordeelt u de handleidingen.
Uitwerking:
Voordelen van sociale netwerken zijn onder meer:
- Ze zijn gebruiksvriendelijk. Daardoor is het makkelijk om snel een eigen sociaal netwerk op te bouwen op het netwerk dat je gebruikt.
- Je kunt met sociale netwerken te allen tijde en waar je ook bent contact onderhouden met je internetvrienden en ongeacht de afstand die bestaat tussen jijzelf en die vrienden.
- Je kunt door gericht zoeken en selecteren in grote mate bepalen met wie je om wilt gaan via een sociaal netwerk.
Nadelen zijn onder meer:
- Tenzij je naast tekst en geluid ook beeld gebruikt bij je contacten, vallen non-verbale signalen weg bij het overbrengen van je boodschappen. Gezichtsuitdrukkingen en andere vormen van lichaamstaal blijven letterlijk uit beeld. Dat is wel voor een deel op te vangen door het gebruik van emoji’s om emoties weer te geven.
- In de praktijk vinden gebruikers van sociale netwerken voornamelijk vrienden die lijken op zijzelf qua interesses, leeftijd, levensovertuiging, enzovoort terwijl je in het dagelijks leven altijd te maken hebt met mensen die wat dat betreft tot verschillende groepen behoren. En juist ook omgaan met mensen die in sommige opzichten verschillen van jezelf is een goede manier om respect en inlevingsvermogen aan te leren.
- Gebruikers van sociale netwerken zijn geneigd om zonder enige remming alle dingen uit te spreken of in beeld uit te drukken die in hen opkomen, ook dingen die ingaan tegen normen die gelden voor omgaan met elkaar. Denk daarbij bijvoorbeeld aan oproepen tot discriminatie van of haat tegen bepaalde groepen en het uiten van bedreigingen naar anderen toe. Dergelijke uitingen maken degene die ze doen kwetsbaar voor chantage (als het gaat om zaken omtrent seksualiteit en seksuele geaardheid bijvoorbeeld) of kunnen aanleiding geven tot strafrechtelijke vervolging (wanneer sprake is van belediging, laster, dreiging met geweld e.d.)..
Deze opdracht sluit aan bij:
- Kerndoel 38: De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen.
- De leerling weet wat een profielsite of sociale netwerk-website is
- De leerling heeft gezien welke voor- en nadelen het heeft om vrienden te hebben en met die vrienden te communiceren via een sociaal-netwerksite.
- De leerling heeft gezien hoe sociaal-netwerksites te gebruiken zijn zonder hun privacy en veiligheid in gevaar te brengen.
De leerlingen hebben de opdracht goed gemaakt als hun handleiding voor het gebruik van sociale netwerksites:
- feitelijk juiste informatie bevat:
- instructies bevat die helder en eenduidig zijn;
- prettig leesbaar is en in goed Nederlands geschreven.