Guernica

 

De Verenigde Naties proberen zoveel mogelijk oorlogen te voorkomen. En als dat niet lukt, dan doen ze hun best om ze te stoppen. Dat is het werk van de Veiligheidsraad van de VN.

De Veiligheidsraad vergadert in een hal in het hoofdgebouw van de VN in New York. Bij de ingang van deze hal hangt een wandtapijt. Daarop is een kopie van de Guernica te zien, een schilderij van de Spaanse schilder Pablo Picasso (1881-1973). Iedere keer als de leden van de raad de hal ingaan, krijgen ze het wandtapijt te zien. Waarom hangt dat wandtapijt daar?

guernica at un


 

opdrachtWaarom hangt dat wandtapijt daar? Dat gaan jullie uitzoeken. Je gaat na:

Daarna maken jullie een affiche. Hierop roepen jullie de Veiligheidsraad op om een einde te maken aan oorlogen en vooral een einde aan aanvallen op burgers tijdens oorlogen.


 

werkinuitvoeringeenuurVoor deze opdracht krijg je 1 lesuur de tijd. Je doet de opdracht met zijn tweeën.

 



Maak eerst kennis met het schilderij waar deze les over gaat op de Youtubefilm  ‘Guernica in 3D’:


Kijk ook naar de YouTubefilm ‘Bombardeo Gernika’. Er wordt Spaans gesproken en ondertiteling ontbreekt. Maar de beelden zeggen meer dan genoeg.

 

 



Burgeroorlog
In 1936 vinden er verkiezingen plaats in Spanje en er komt een linkse regering aan de macht. Basken in Noord-Spanje stichten een eigen staat. In het Spaanse leger zijn verschillende officieren die niet erg gelukkig zijn met de uitkomst van de verkiezingen. Onder leiding van Francisco Franco (1892-1975) proberen ze de regering omver te werpen. Ze voeren een rechtse beweging aan, de Nationalisten. Er breekt een burgeroorlog uit in Spanje. Die gaat tussen Nationalisten en aanhangers van de regering, de Republikeinen. Deze oorlog duurt tot 1939.

De Nationalisten krijgen hulp van Duitsland, waar Hitler aan de macht is, en van Italië, waar Mussolini de baas is. De Baskische regering kiest partij voor de Republikeinen. De Republikeinen krijgen hulp van de Sovjet-Unie en van mensen uit heel Europa.

In maart 1937 rukken de Nationalisten in het noorden van Spanje op. Ze hebben de Baskische staat omsingeld. Generaal Mola, de bevelhebber van de Nationalisten, eist dat de Basken zich overgeven. Hij dreigt met zijn troepen de hele staat met de grond gelijk te maken. De Basken weigeren zich over te geven. De Nationalisten vallen de Baskische staat binnen. Duitse vliegtuigen bombarderen enkele dorpen en kleine steden in het gebied.


Bombardement op Guernica
26 april 1937. Het is druk in Guernica, een Baskische stad niet ver van Bilbao, want het is markt. Vroeg in de middag beginnen sirenes te huilen. Luchtalarm! Niet lang daarna verschijnen de eerste vliegtuigen boven de stad. Ze zijn van Duitse makelij en hebben een Duitse bemanning. Ze werpen bommen af, waaronder ook brandbommen. Overal breekt brand uit. Na de eerste aanval volgen er meer. Pas na 3 uur en een kwartier is het voorbij. Dan staat het grootste deel van de stad in brand en zijn 1500 mensen omgekomen.

guernica ruines


Guernica wordt wereldnieuws
In de loop van de avond bezoekt de journalist George Steer de plek des onheils. Hij werkt voor de Britse krant The Times en doet verslag van de burgeroorlog. Hij schrijft een artikel over wat hij aantreft in Guernica. Hij noemt het bombardement een gruwelijke misdaad. Want, zegt hij, voor het eerst hebben bevelhebbers doelbewust weerloze burgers aangevallen.

Het artikel verschijnt in The Times. Groot-Brittannië is ontzet. Kranten in andere landen in Europa en in de VS plaatsen het artikel ook. Ook daar veroorzaakt het nieuws een grote schok. Guernica wordt wereldnieuws.

 



Een lastige opdracht
picassoApril 1937. De Spaanse schilder Pablo Picasso woont in Parijs. Hij heeft een lastige opdracht gekregen. Spanje doet dit jaar mee aan de Wereldtentoonstelling in Parijs. De Spaanse regering van de Republikeinen heeft hem gevraagd daar een schilderij voor te maken. Het moet een steunbetuiging zijn aan de regering die tegen de Nationalisten vecht. Het komt te hangen in het Spaanse paviljoen op de tentoonstelling.

Picasso wil graag deze opdracht uitvoeren, want hij staat vierkant achter de regering van de Republikeinen. Maar hoe moet hij dat in een schilderij laten zien? Hij heeft geen idee.

Het schilderij Guernica
Tegen het einde van de maand valt zijn oog op een krantenartikel over de oorlog in zijn land. Hij leest het artikel dat George Steer geschreven heeft. Steer  beschrijft in gruwelijke details de gevolgen van het hevige bombardement op Guernica.

Picasso is geschokt. Dit is te erg voor woorden. Nu weet hij zeker wat hij gaat schilderen. Zijn inzending voor de Wereldtentoonstelling zal “Guernica” heten. Hij wil laten zien wat er in Guernica is gebeurd.

Na een maand is de Guernica af. Het schilderij krijgt zijn plaats in het Spaanse paviljoen van de Wereldtentoonstelling. Dagelijks trekken talloze bezoekers langs het enorme doek.

Na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) maakt het schilderij een rondreis over de hele wereld. Het groeit uit tot een symbool van protest tegen oorlog in het algemeen en aanvallen op weerloze burgers in het bijzonder.

Uiteindelijk krijgt het een vaste plaats in een museum in Madrid. Daar is het nog steeds te zien.

 



In 1945 zijn president Roosevelt van de VS en andere wereldleiders het er over eens. De maat is vol. Oorlogen zijn steeds gruwelijker geworden. Wat dat betreft is de Tweede Wereldoorlog het dieptepunt geweest. Oorlog moet maar eens helemaal de wereld uit.

Voor dit doel richten de wereldleiders de Verenigde Naties of VN op. Eén van de belangrijkste organen van de VN wordt de Veiligheidsraad.

Krijgen landen een conflict met elkaar, dan helpt de Veiligheidsraad hen het probleem op te lossen zonder oorlog. Mocht er toch ergens een oorlog uitbreken, dan probeert de Veiligheidsraad de strijdende partijen zover te krijgen dat ze ermee ophouden en hun conflict bijleggen.

veiligheidsraadDe zaal van de Veiligheidsraad

De Veiligheidsraad vergadert in een hal in het hoofdkwartier van de VN in New York. Naast de ingang van de hal hangt sinds 1985 een wandtapijt met een kopie van de ‘Guernica’. Het is een geschenk van de nazaten van de Amerikaanse miljonair Nelson A. Rockefeller. Steeds als de Veiligheidsraad bijeenkomt, lopen de leden van de raad er langs. Het herinnert hen telkens aan de taak die de Veiligheidsraad heeft: het voorkomen of stopzetten van oorlogen.



Je hebt al kunnen lezen dat de Veiligheid de taak heeft om oorlogen te voorkomen of als ze al bezig zijn te stoppen. Dat lukt niet altijd.

5 februari 2003.
powellColin Powell, de minister van Buitenlandse Zaken van de VS, komt aan journalisten vertellen dat de VS Irak willen aanvallen en de regering ervan ten val willen brengen. Dat willen de VS omdat Irak volgens de VS biologische en gifgaswapens heeft. De VN hebben Irak gevraagd die te vernietigen en geen nieuwe te maken. Dat zou Irak geweigerd hebben. Dus beginnen de VS een oorlog in Irak.

Veel leden van de Veiligheidsraad worden door journalisten na de vergaderingen geïnterviewd. Dat gebeurt vaak in de hal, bij de uitgang, daar waar het ‘Guernica’-wandkleed hangt. Op de dag dat Powell de wereld vertelt dat er een nieuwe oorlog komt hebben medewerkers van de VN een doek gehangen voor Picasso's werk. Het wandkleed van ‘Guernica’ mag niet op de achtergrond te zien zijn, als de journalisten verhaal komen halen. Hebben de medewerkers van de VN dat gedaan omdat de ware aard van de oorlog, zoals uitgebeeld op de ‘Guernica’, op deze dag té pijnlijk is om onder ogen te zien?

 


 
Deze les laat zien dat een oorlog niet alleen slachtoffers maakt onder militairen,  maar ook, en steeds vaker, onder burgers. Sterker nog: burgers worden steeds meer als doelwit gekozen tijdens een oorlog. Dat gebeurde bijvoorbeeld in Syrië, Jemen en Oekraïne. 

Burgers werden voor het eerst bewust als doelwit gekozen bij het bombardement van Guernica op 26 april 1937.

Voor deze les trekt één uur uit. U laat de leerlingen de opdracht in de les maken in groepjes van twee.

Bij deze les een afbeelding van de ‘Guernica’ van Picasso op groot formaat: https://www.cmo.nl/images/verenigde-naties/guernica/guernicagroot.jpg. Print er zoveel exemplaren van als u nodig heeft om de leerlingen de opdracht te laten maken. Doe dat op A3- of A4-formaat. Het gaat om een versie zonder kleuren of invulling van vlakken. De leerlingen hebben de ruimte om er zelf iets van te maken. Geef ze kleurstiften of -potloden om 'hun eigen' affiche te maken.

Ter inleiding van de les laat u de twee YouTubefilms zien.

Deel de klas in tweetallen in.

De leerlingen lezen de bronnen.

Daarna maken ze van de afbeelding een affiche. Ze zetten er een oproep onder aan de Veiligheidsraad om een einde te maken aan oorlogen en vooral aan het doelbewust bestoken van burgers. Die oproep moet worden afgesloten met een leuze waarin de naam ‘Guernica’ voorkomt.

Als iedereen klaar is, kijkt u de affiches na.


Deze opdracht sluit aan bij:

 


 

 


 
De leerlingen hebben de opdracht in de les goed gemaakt als:

 

verwante lessen