Een biogasinstallatie haalt gassen uit koeien- of varkensmest. Eén van die gassen is methaan. Dat is het belangrijkste bestanddeel van het aardgas dat we gebruiken. Het methaan wordt gemaakt door speciale bacteriën die methaan afscheiden. Die soorten komen overal in de natuur voor. Als ze veel voedsel aantreffen, zoals in mest, kunnen ze zich snel vermeerderen.
De mest met de bacteriën moeten in een ketel zitten waar geen verse lucht bij kan, want de bacteriën kunnen niet tegen zuurstof. Alleen als de ketel van de biogasinstallatie luchtdicht is afgesloten, kan de installatie goed werken. Het biogas met de methaan wordt verzameld in een reservoir en gaat dan via leidingen naar kooktoestellen en gaslampen. Op het gas kan ook een generator lopen die stroom levert. Met die stroom kun je andere apparaten laten lopen.
Biogas geeft veel energie af als het wordt verbrand en is dus zeer geschikt om ermee te koken. Bij het verbranden van biogas komt alleen maar kooldioxide en waterdamp vrij. Bij het verbranden van hout, mest en andere vaste brandstoffen komen ook (veel) rook, as en roet vrij. Biogas is dus een stuk schoner dan vaste brandstoffen.
Bovendien hoeven boeren die een biogasinstallatie aanschaffen, geen hout meer te verzamelen. Dat is een tijdrovende klus en het gaat ten koste van bossen. Hun familieleden houden daardoor meer tijd over voor andere zaken. Hun kinderen kunnen dan bijvoorbeeld (vaker) naar school. Ze hoeven ook geen duur brandhout of andere dure brandstoffen te kopen.
Met een biogasinstallatie en 20 kilo mest per dag kan een gezin koken en ’s avonds nog één of twee gaslampen laten branden. Vier varkens of twee koeien produceren al zo’n 20 kilo mest per dag. Wel kost het enige honderden euro om een biogasinstallatie aan te schaffen. Voor boeren in ontwikkelingslanden die met weinig moeten rondkomen, is het een grote uitgave. Maar wie eenmaal zo’n installatie heeft, bespaart op brandstofkosten en verdient de kosten van aanschaf van de installatie op den duur terug.
Biogasinstallaties hebben nog een voordeel. De mest waar de gassen uit zijn gehaald, is nog steeds geschikt om akkers vruchtbaar te maken en te houden. Dat levert dan goede oogsten op.
In Nepal bijvoorbeeld hebben tienduizenden boeren een biogasinstallatie in gebruik. Daar heeft de Nederlandse hulporganisatie SNV voor gezorgd door het Biogas Support Programma uit te voeren.