1. Absolute of volledige armoede
Absolute armoede is een zaak van leven en dood. Absolute armoede houdt in dat je te weinig geld, voedsel en kleding hebt om van te leven, maar eigenlijk te veel hebt om dood te gaan. Dit is leven op het bestaansminimum. Absolute armoede vind je vooral in ontwikkelingslanden.
Armoede in Nigeria
2. Relatieve armoede
Bij relatieve armoede kun je gezien de kosten van het levensonderhoud in jouw land maar nauwelijks rondkomen van je inkomsten en heb je veel minder te besteden dan je landgenoten gemiddeld te besteden hebben. Je buurman heeft bijvoorbeeld twee auto's en jij alleen een fiets; je buurman gaat op vakantie naar Thailand of de Malediven en jij moet thuisblijven omdat je voor een vakantie geen geld hebt.
Het eerste geval is duidelijk, te weinig om van te leven, te veel om dood te gaan. Maar het tweede, relatieve armoede, dat is wat lastiger. Want het feit dat de één wat minder te besteden heeft dan de ander maakt de één wel armer dan de ander, maar daarmee nog niet arm. Kun je het nog volgen?
Een voorbeeld: je buurman heeft geld om drie keer per jaar op vakantie te gaan. Jij kunt maar één keer per jaar. Ben je dan arm? Natuurlijk niet. Je bent wel armer dan je buurman. Je voelt je misschien wel arm. Maar een probleem is dat niet.
De grote vraag is wanneer je in Nederland van armoede spreekt. Binnen de Europese Unie, ben je arm als jouw inkomen lager is dan 60% van het gemiddelde inkomen. In Nederland lag het gemiddelde bruto inkomen van de bevolking in 2019 op €36.500,- per jaar, ofwel €3.251,67 per maand. 60% daarvan is afgerond €1851.- per maand. Dat ligt ongeveer op het bruto inkomen dat je hebt als je een bijstandsuitkering krijgt.
Verdien je nog minder, dan ben je arm in Nederland. Maar met een bruto maandinkomen dat ongeveer gelijk is aan die €1851.- kun je in Nederland een dak boven je hoofd betalen en drie keer per dag eten. Elke dag biefstuk is er niet bij. En als je wasmachine kapotgaat, is er vaak geen geld voor een nieuwe.
Daar hebben we een ander punt. Misschien kun je wel rondkomen met die bruto €1851.- per maand, maar als je lange tijd achtereen met dat bedrag moet rondkomen, bijvoorbeeld omdat je een bijstandsuitkering hebt, wordt het steeds moeilijker. Zeker als je een oud huishoudelijk apparaat als een televisie, een koelkast, een wasmachine of een stofzuiger moet vervangen door een nieuw apparaat. Ook als je je oude smartphone moet vervangen door een nieuwe. Zulke apparaten gaan namelijk altijd op den duur kapot. Dus wordt je wel gedwongen om dure aankopen te doen, terwijl je die eigenlijk niet kan bekostigen.
Televisie, koelkast, wasmachine, stofzuiger, smartphone? Heb je dat dan echt nodig? In Malawi, zuidelijk Afrika, zouden ze erom lachen, maar in Nederland zal bijna iedereen het er wel over eens zijn dat je niet zonder kunt. Je bent arm als je zelf geen geld hebt voor dergelijke zaken.
Met een inkomen op bijstandsniveau zit je in Nederland al snel onder de armoedegrens. In een land als Malawi zou je rijk zijn met datzelfde inkomen. Het is niet mogelijk om de inkomsten van mensen in verschillende landen zomaar met elkaar te vergelijken. Armoede in Oeganda is niet hetzelfde als armoede in Roemenië of de Verenigde Staten van Amerika of Nederland.
Armoede heeft namelijk niet alleen te maken met je inkomen, maar ook met de vraag hoeveel je moet betalen voor onderdak, voedsel en wat je verder allemaal nodig hebt.
Een dak boven je hoofd kost in Nederland heel wat meer dan in Moldavië of India. Voor een karretje met boodschappen moet je in Duitsland heel wat meer afrekenen dan in Belarus of Hongarije.
De hoogte van het inkomen alleen zegt dus niet zoveel. Als je 10 euro per dag verdient, en een brood kost 10 cent, dan valt dat nog wel mee. Maar als je 10 euro verdient en een brood kost 1 euro, dan verdien je niet genoeg om een normaal leven te kunnen leiden, d.w.z. dat je waarschijnlijk niet genoeg hebt om de huur, gas, water, elektriciteit, voedsel en kleren te kunnen kopen. Armoede hangt dus samen met je inkomen én met de hoogte van de prijzen in het land waar je woont.