In Nederland is bijna ieder huishouden aangesloten op de riolering. Bovendien is er in elke huishouding een waterleiding aanwezig. We weten niet beter dan dat je altijd de was en de afwas kunt doen, naar de wc kunt gaan en die wc kan doorspoelen, je handen kunt wassen en een douche kunt nemen. Daarna kun je het water dat je hebt gebruikt, weg laten stromen naar de riolering. De riolering zorgt ervoor dat je geen last meer hebt van het afvalwater.
Pas als er iets misgaat met de watervoorziening, met de riolering of met de afvoer van water naar de riolering, merk je hoe belangrijk deze zaken zijn. Je bent blij als het mankement verholpen is.
Maar hoe is het als je woning geen waterleiding heeft, of geen aansluiting op de riolering? Zonder riolering moet je zelf maar zien waar je je afvalwater, urine en poep kwijtraakt. Waarom is dat niet alleen vervelend, maar ook gevaarlijk? Waarom hebben vooral in ontwikkelingslanden veel mensen problemen met waterleiding en riolering? En wat doen de Verenigde Naties om dit probleem onder de aandacht te brengen en om het aan te pakken?
Zoek dat uit in de bronnen.
Daarna schrijf je een brief aan het bestuur van een stad in een ontwikkelingsland, om aan te dringen op het aanleggen van riolering en waterleiding en op het aansluiten van woningen op deze voorzieningen in die stad overal waar dat nog niet het geval is. Geef ook aan waarom je het ook belangrijk vindt dat er in iedere woning een doorspoelbare wc aanwezig is.
Leg uit waarom dit alles goed is voor de volksgezondheid in die stad. Beroep je daarbij op het voornemen van de Verenigde Naties om alle mensen wereldwijd uiterlijk in 2030 aan goede sanitaire voorzieningen te helpen.
Voor deze opdracht krijg je 1 lesuur de tijd. Je maakt deze opdracht samen met drie klasgenoten.
Het eerste deel van de opdracht is voor het bestuderen van bronnen. Verdeel de leesbronnen onder elkaar en lees de bron die je gekozen hebt. Trek er de helft van de tijd voor.
Voor het tweede deel van de opdracht trek je de andere helft van de tijd uit.
Zoek met Google Earth een stad in een ontwikkelingsland op, bij voorkeur een stad met een of meer krottenwijken. Wat een krottenwijk is, wordt in een van de bronnen uitgelegd.
Schrijf je brief aan het bestuur van de stad die je hebt gekozen.
Laat je brief aan je leerkracht zien.
Mensen doen hun behoeften meestal zittend. Daarom spreken we van ‘stoelgang’. Hiervoor gebruiken we een voorziening die wc of voluit ‘water closet’ heet. Het eerste ontwerp van de WC zoals we die gebruiken stamt uit de 16e eeuw. Daarvoor was een wc meestal een stenen muur met een houten zitting eraan.
De oudste restanten van gebouwen met wc’s van dat model en van riolering zijn gevonden bij Mohenjo-Daro. Deze plaats ligt in de Indusvallei in Pakistan. De oudste restanten stammen uit 2600 v.Chr..
In de tijd van de Romeinen waren toiletten in Rome verbonden aan badhuizen en hadden ze aansluiting op het riool. Het riool functioneerde uitstekend omdat ze water toegevoerd kreeg dat via aquaducten naar de stad werd aangevoerd. Dat water spoelden alle urine en poep uit de toiletten weg. Die toiletten werden niet door alle bewoners van Rome gebruikt. De arme stadsbewoners deden hun behoeften in een kuil of in een pot. De potten werden geleegd in het riool. Wel werd een deel van de urine verzameld en naar werkplaatsen gebracht om er textiel mee te bleken.
In de Middeleeuwen hadden steden geen riolering en werden grachten en rivieren in steden gebruikt als open riool. Hierin leegden stadsbewoners de potten waarin ze hun behoeften deden. Maar ze leegden die potten ook wel op straat.
Een toilet in huis was in de Middeleeuwen en ook daarna vaak een poepdoos
Pas aan het begin van de Industriële Revolutie, rond 1800 verschenen er toiletten die je kon doorspoelen en werd in een aantal Europese steden riolering aangelegd. Van belang hierbij was een uitvinding die Alexander Cummings in 1775 deed: de zwanenhals. Daarmee was een directe verbinding met het riool mogelijk zonder dat de stank uit het riool de woning binnen kon komen. Het water dat in de zwanenhals blijft staan, houdt de stank tegen.
Vanaf 1880, ten slotte, kregen steeds meer woningen een wc die je kunt doorspoelen. Ze kregen een aansluiting op de riolering en aansluiting op de waterleiding met een aanvoer van schoon water.
Naar: ‘De geschiedenis van de wc’ Op https://historiek.net/de-geschiedenis-van-de-wc/52669/
Als je aan mensen vraagt wat de drie belangrijkste medische doorbraken zijn geweest, zullen ze meestal de volgende zaken noemen: de uitvinding van antibiotica, de pil of het gebruik van vaccins. Maar minder mensen zullen de aanleg van riolering en waterleiding een medische doorbraak noemen. Toch zijn ze dat wel degelijk, al was vroeger niet duidelijk waarom dat zo was.
Riolering en waterleiding maken persoonlijke hygiëne mogelijk. De mensen konden zich voortaan wassen met schoon water. Vervuild water kon worden afgevoerd. Urine en uitwerpselen werden weggespoeld. Nog weer later werd en wordt water uit riolering ook nog gezuiverd voor het wordt geloosd. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Nederland in grote rioolwaterzuiveringsinstallaties, die onder beheer staan van waterschappen.
Het bleek dat overal waar riolering en waterleiding waren aangelegd en woningen hierop waren aangesloten, mensen minder vaak ziek werden en minder jonge kinderen stierven aan diarree of een andere ziekte.
Ook braken er minder vaak epidemieën van cholera of een andere besmettelijke ziekte uit. En als er een epidemie was, dan bleef die vaak beperkt van omvang. Daardoor nam ook de gemiddelde levensverwachting van mensen toe.
Niemand wist aanvankelijk hoe dat kon, tot duidelijk werd dat diarree, cholera en veel andere ziekten verwekt worden door bacteriën en virussen die zich ook in het huisvuil bevinden.
Vooral in ontwikkelingslanden hebben mensen nog geen aansluiting op riolering en waterleiding, al is daar nu wel degelijk bekend dat dit infectieziekten helpt voorkomen. Mensen in de derde wereld gebruiken nog steeds een meer, een rivier of plekken op straat als open riool. Rivieren en meren waar huisvuil in wordt gegooid, zijn ook plekken waar mensen zich wassen, de was doen en waar ze hun drinkwater uit halen. Vuil water en huisvuil op plekken waar veel mensen komen en kinderen spelen, zijn broedplaatsen voor bacteriën en virussen die mensen ziek kunnen maken. Vooral jonge kinderen zijn kwetsbaar voor die ziekteverwekkers.
Hoe is het te verklaren dat dit nog steeds het geval is?
- Het aanleggen en onderhouden van riolering en waterleiding kost geld, en dat heeft de overheid in ontwikkelingslanden niet of onvoldoende. Dat komt mede omdat ontwikkelingslanden grote schulden hebben aan andere landen en aan banken. Die moeten, met rente en al worden afgelost.
- Het ontbreekt ontwikkelingslanden vaak aan kennis om op grote schaal riolering en waterleiding aan te leggen en ook om die voorzieningen te onderhouden. Er zijn weinig hoogopgeleide mensen die deze kennis hebben, en zij die dat wel hebben, verlaten vaak het land om ergens anders een beter bestaan op te bouwen. In Nederland is de kennis voor de aanleg en onderhoud van riolering en waterleiding wel voldoende aanwezig.
- Wat ook vaak ontbreekt in ontwikkelingslanden is goed bestuur. Dat is nodig om op grote schaal riolering en waterleiding aan te leggen in steden. Bestuurders blijken niet altijd even betrouwbaar te zijn. Ook ontbreekt het aan goede regels waar sanitaire voorzieningen aan moeten voldoen. En als die regels er wel zijn, ontbreekt het vaak aan middelen om ervoor te zorgen dat iedereen zich aan die regels houdt.
- Het probleem van ontbrekende riolering en waterleiding in steden is gegroeid omdat mensen massaal van het platteland naar steden trekken en daar zelf huisjes bouwen. Die gebrekkige woningen zijn gemaakt van materialen die toevallig voorhanden zijn. In de wijken die zo ontstaan ontbreekt het aan waterleiding en riolering. Stadsbestuurders zijn niet bereid om die voorzieningen aan te leggen in deze krottenwijken of pas na verloop van jaren, als duidelijk is geworden dat krottenwijkbewoners niet meer uit de stad weg zullen gaan. Soms willen stadsbestuurders toch wel riolering en waterleiding aanleggen in krottenwijken, maar hebben ze er het geld niet voor en ontbreekt de kennis om dat te doen. Zo leven vaak vele duizenden mensen dicht opeengepakt in krottenwijken, te midden van huisvuil dat zich er ophoopt, met alle gevaar van het oplopen van infectieziekten.
- Vooral in ontwikkelingslanden komt het regelmatig voor dat mensen op de vlucht slaan, omdat er in hun woongebied een oorlog aan de gang is, of vanwege een grote ramp. De vluchtelingen komen in kampen terecht waar ze, net zoals bewoners van krottenwijken, in grote aantallen dicht opeengepakt zitten en het zonder goede sanitaire voorzieningen moeten stellen, met alle gevaar voor hun gezondheid van dien.
In 2015 hebben de Verenigde Naties een lijst van zeventien Duurzame Ontwikkelingsdoelen opgesteld die in 2030 moeten zijn gehaald.
Ontwikkelingsdoel 6 luidt: Verzeker toegang tot duurzaam beheer van water en sanitaire voorzieningen voor iedereen.
Hiervan luidt artikel 6.2: Tegen 2030 zorgen voor toegang tot gepaste en degelijke sanitaire voorzieningen en hygiëne voor iedereen, en een einde maken aan openbare ontlasting, waarbij speciale aandacht wordt besteed aan de behoeften van vrouwen en meisjes en mensen in kwetsbare situaties.
Riolering en waterleiding zijn onmisbare onderdelen van sanitatie. Sanitatie gaat niet alleen over sanitaire voorzieningen zoals de wc. Het gaat ook om bewustwording van en educatie over het nut en de noodzaak van goede hygiënische leefomstandigheden. Zo kunnen mensen een gezond en waardig leven leiden.
De Verenigde Naties vonden en vinden nog steeds goede riolering en aanverwante voorzieningen zo belangrijk dat ze in 2008 het Jaar van de Sanitatie hielden. Hieraan werkten mee het ontwikkelingsprogramma van de VN UNDP, de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, het kinderfonds UNICEF en enkele andere VN-organisaties.
UNICEF zorgt voor goede sanitaire voorzieningen op scholen in ontwikkelingslanden. Ook geeft zij op die scholen voorlichting over goede hygiëne.
De WHO maakt beleid, doet onderzoek, stelt normen en geeft adviezen op het gebied van gezondheid. Daarbij geeft de WHO ook aandacht aan schoon water en goede riolering.
De UNDP helpt regeringen van ontwikkelingslanden die er voor zorgen steeds meer mensen toegang te geven tot schoon water en sanitaire voorzieningen.
Het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN, UNHCR, zorgt voor huisvesting van vluchtelingen die in kampen wonen. Ze zorgt ook voor sanitaire voorzieningen in deze kampen.
Sinds 1993 wordt op initiatief van de Verenigde Naties jaarlijks op 22 maart stilgestaan bij het belang van waterbeheer en watermanagement.
Overal ter wereld worden op en rond Wereld-Water-Dag activiteiten georganiseerd met als doel de waterproblematiek bij een breed publiek bekend te maken.
De onderwerpen van deze les zijn uitgesproken voorbeelden van zaken die je pas leert waarderen als je die op gegeven moment mist, al is het maar voor korte tijd: waterleiding en riolering. Telkens als je de was doet, naar de wc gaat of de afwas doet, maak je er gebruik van. Dat kan allemaal niet als van je woning de afvoer naar de riolering door een verstopping of mankement niet te gebruiken is.
Voor mensen in rijke landen is dat een ongemak dat maar af en toe optreedt en meestal van korte duur is. Maar voor andere mensen, vooral in ontwikkelingslanden, is het een blijvend probleem en een bron van gevaar voor infectieziekten. Vooral jonge kinderen zijn kwetsbaar voor deze ziekten. Mensen in ontwikkelingslanden moeten het meestal zonder goede riolering stellen.
Plan van aanpak:
Voor de opdracht in de les trekt u één uur uit. U deelt de klas in groepen van vier in.
Het eerste deel van de opdracht is het bestuderen van bronnen. Ruim hiervoor de helft van de tijd voor.
Het is handig dat in iedere groep de leerlingen de bronnen onder elkaar verdelen en dat iedere leerling één bron leest.
Voor het tweede deel van de opdracht trekt u de rest vn de tijd in.
Iedere groep zoekt met Google Earth een stad in een ontwikkelingsland op, bij voorkeur een stad met een of meer krottenwijken. Daarna schrijven ze een brief aan het bestuur van de stad die ze hebben gekozen.
In die brief vragen ze het bestuur om overal waar dat nog nodig is, riolering en waterleiding aan te leggen en alle woningen hierop aan te sluiten. Ook vragen ze het bestuur om alle woningen die nog geen doorspoelbare wc hebben, er een te geven. Ze leggen uit waarom deze maatregelen de volksgezondheid in de stad ten goede zullen komen en dat de Verenigde Naties willen dat alle mensen wereldwijd uiterlijk in 2030 goede sanitaire voorzieningen hebben.
Als iedereen klaar is, leest en beoordeelt u de brieven.
N.B.
Kunt u Google Earth niet inzetten voor deze les, dan zijn hier enkele steden waar leerlingen mee aan de slag kunnen.
In Azië: Kolkata en Mumbai in India, Dhaka in Bangladesh.
In Afrika: Lagos in Nigeria, Caïro in Egypte.
In Latijns-Amerika: São Paulo en Rio de Janeiro in Brazilië.
Uitwerking:
De aanwezigheid van en aansluiting van woningen op riolering zorgt er samen met doorspoelbare wc’s in woningen voor dat mensen minder of helemaal niet in aanraking komen met ontlasting, urine en ander huisvuil nadat het uit huis is afgevoerd. Hiermee wordt voorkomen dat mensen in aanraking komen met ziektekiemen in dat huisvuil. Dat gebeurt nog steeds overal waar huisvuil op straat terechtkomt of in rivieren, meren e.d., waar mensen vervolgens water van gebruiken. Overal waar dat gebeurt, worden mensen vaak ziek en is er steeds gevaar van epidemieën. Vooral jonge kinderen zijn kwetsbaar voor dat gevaar.
Met een systeem van waterleidingen worden mensen voorzien van water waar mensen niet ziek van worden en waarmee ze zichzelf beter schoon kunnen maken en houden. Ook dat helpt voorkomen dat mensen ziek worden en dat er epidemieën uitbreken.
De Verenigde Naties vinden het belang van riolering en schoon water via waterleidingen dermate groot dat ze in hun Duurzame Ontwikkelingsdoelen een artikel hebben opgenomen waarin staat dat uiterlijk in 2030 iedereen goede sanitaire voorzieningen en een aansluiting op riolering moet hebben.
Achtergrondinformatie:
Riolering FAQ Veel gestelde vragen, op https://www.lenntech.nl/water-riolering-faq.htm
Deze les past bij:
Kerndoel 36: De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan.
Kerndoel 38: De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen te plaatsen.
Kerndoel 42. De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu.
Kerndoel 46. De leerling leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland.
- De leerlingen hebben gezien waarom de aanleg van riolering en waterleiding in rijke landen van grote positieve invloed is gewest op de volksgezondheid.
- De leerlingen kunnen enkele redenen benoemen en omschrijven waarom veel mensen in ontwikkelingslanden het moeten stellen zonder riolering en waterleiding.
- De leerlingen hebben gezien hoe de Verenigde Naties dit probleem onder de aandacht brengen en ook zelf dit probleem helpen aanpakken.
De leerlingen hebben de opdracht in de les goed gemaakt als hun brief:
- in goed Nederlands is geschreven, en
- het verband tussen de aan- of afwezigheid van goede sanitaire voorzieningen en volksgezondheid duidelijk is gemaakt.