CAO-onderhandelingen


Iedere werknemer heeft een arbeidsovereenkomst met zijn werkgever. In die overeenkomst zijn veel zaken vastgelegd. Denk bijvoorbeeld aan werktijden, vakantiedagen, salaris, de duur van de overeenkomst en niet te vergeten een omschrijving van de taken die de werknemer moet uitvoeren. De overeenkomst gaat in op het moment dat de werknemer in dienst treedt bij zijn werkgever en kan daarna worden veranderd of beëindigd.

kantoorpersoneel

Maar iedere werknemer heeft zolang hij voor zijn werkgever werkt nog een andere arbeidsovereenkomst met zijn werkgever, namelijk een collectieve arbeidsovereenkomst of kortweg CAO.

 


 
opdrachtHoe kan dat? Wat staat er in zo’n CAO? Hoe komt een CAO tot stand? Dat aan jullie in deze les allemaal ontdekken.

Eerst lees je de bronnen. Eén van die bronnen gaat over een conflict tussen werknemers en hun werkgevers tijdens onderhandelingen over een nieuwe CAO.

Daarna zoeken en bestuderen jullie een ander voorbeeld van hoe onderhandelingen over een nieuwe CAO verlopen zijn. Zoek daarbij antwoord op de volgende vragen:

  • Voor wat voor bedrijf of bedrijfstak moest er een nieuwe CAO komen?
  • Welke bonden van werkgevers en werknemers voerden de onderhandelingen over de nieuwe CAO?
  • Wat wilden de werknemers met de onderhandelingen bereiken?
  • Wat wilden de werkgevers met de onderhandelingen bereiken?
  • Indien de onderhandelingen moeizaam zijn verlopen, waar konden beide partijen het maar niet eens over worden?
  • Is de CAO op vreedzame wijze tot stand gekomen, of voerden werknemers acties tegen hun werkgevers voordat de CAO tot stand kwam?

 


 
werkinuitvoeringeenuurVoor deze opdracht krijg je 1 lesuur de tijd. 

Eerst lees je zelfstandig de bronteksten. Je krijgt er een halve les voor.

Daarna vormen jullie groepjes van vier leerlingen. Daarvoor krijg je de rest van de tijd. Zoek op internet een voorbeeld van onderhandelingen over een nieuwe CAO.

Heb je een voorbeeld gevonden, zoek dan uit hoe die CAO tot stand is gekomen en schrijf daarover een kort verslag.

Laat het verslag aan je leerkracht lezen.

 


 
Een collectieve arbeidsovereenkomst of CAO is een verzameling afspraken tussen werkgevers en werknemers. Het is een contract waarin zaken zijn geregeld als de hoogte van het salaris, vakantiedagen, overwerk en pensioen. Een CAO wordt voor een jaar afgesloten, soms voor meerdere jaren. Hoe lang de looptijd van zo’n overeenkomst ook is, op den duur moet er een nieuwe worden gemaakt.

CAO's komen tot stand door onderhandelingen. Een werkgeversvereniging onderhandelt namens de werkgevers met een vakbond die de werknemers vertegenwoordigt.  De leden van de vakbond stemmen uiteindelijk over het resultaat van de onderhandelingen.

CAO-onderhandelingen lopen soms stroef. Dan duren onderhandelingen lang, worden enkele keren opgeschort en voeren werknemers samen met hun vakbond acties tegen hun werkgevers omdat ze vinden dat hun werkgever niet voldoende tegemoet komt aan hun wensen.

cao onderhandelingenOverleg over de Metaal-CAO in 1978

In een CAO staan alleen de arbeidsvoorwaarden die van toepassing zijn alle werknemers. Vandaar de naam collectieve arbeidsovereenkomst. De afspraken die voor een afzonderlijke werknemer gelden, zoals de hoogte van het beginsalaris, worden vastgelegd in de individuele arbeidsovereenkomst. Meestal gebeurt dat in de vorm van een aanstellingsbrief.

Alleen vakbonden en werkgeversorganisaties mogen een CAO afsluiten. Een CAO voor een hele bedrijfstak (bijv. ‘banken' of ‘kleinmetaal') kan ook ‘Algemeen Verbindend Verklaard' worden door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Dat betekent dat alle bedrijven in die bedrijfstak verplicht zijn om de CAO toe te passen. Ook als het bedrijf geen lid is van de betrokken werkgeversorganisatie.

 


 
Sommige arbeiders en ambtenaren zijn lid van een vakbond. Dat is een organisatie die opkomt voor de economische en sociale belangen van de aangesloten leden en hun collega’s die geen lid zijn van de vakbond.

Vakbonden zijn per bedrijfstak of beroepsgroep gebundeld tot vakverenigingen. Voorbeelden hiervan zijn vakbonden in het kleinmetaal, vakbonden van leraren basisonderwijs en van leraren voortgezet onderwijs.

Vakbonden en vakverenigingen maken ook deel uit van vakcentrales. De grootste twee zijn het Christelijk Nationaal Vakverbond CNV en de Federatie Nederlandse Vakverenigingen FNV.

tweelogos

Ook werkgevers in Nederland hebben organisaties gesticht die voor hun belangen opkomen.

De grootste hiervan is de VNO-NCW. Het is ontstaan door de fusie van het Verbond van Nederlandse Ondernemingen VNO en het Nederlands Christelijk Werkgeversverbond NCW. De bij VNO-NCW aangesloten bedrijven en (bedrijfstak)organisaties zorgen samen voor 90% van alle werkgelegenheid in Nederland.

logovnoncw

Daarnaast is er het MKB-Nederland, Hier zijn kleine en middelgrote bedrijven bij aangesloten, bedrijven met ten hoogste 250 werknemers.

logomkbnederland

 


 
In 2018 schreven de kranten over een dreigende staking van het Openbaar Vervoer:

OV-staking onbepaalde tijd uitgesteld tot woensdag 27 juni
21 juni 2018

Maandag en dinsdag zal het openbaar vervoer nog niet staken. De eerder aangekondigde staking voor onbepaalde tijd vanaf maandag 25 juni is twee dagen uitgesteld tot woensdag. De vakbonden hebben besloten om de bemiddelaars extra tijd te geven. Als er dinsdag aan het einde van de dag nog geen akkoord is, zal er vanaf woensdag 27 juni alsnog gestaakt worden. Volgens de vervoerders is er echter sprake van een procedurele fout (= is niet helemaal volgens de regels gehandeld).

Volgens de FNV naderen de vakbonden en de vervoerders elkaar. “Er is een opening om verder te praten. Het belangrijkste is, dat er perspectief lijkt om tot afspraken te komen”, aldus de bond. Volgens de vervoerders is de staking uitgesteld omdat er een procedurefout is gemaakt. “Bonden geven aan dat bemiddelaars nu twee dagen extra hebben, dat is mooi, maar het opschorten van de staking komt door een procedurele fout die bij de vakbonden is gemaakt. Dit staat los van de bemiddeling”, reageert Fred Kagie namens de Vereniging Werkgevers Openbaar Vervoer (VWOV). De werkgevers vinden dat de vakbonden nu verwarring en chaos veroorzaken. Ze willen dat de staking wordt uitgesteld, om de bemiddelaars een eerlijke kans te geven.

aangekondigd

De vakbonden stelden eerder dat het onwil van de vervoerders is dat er geen afspraken zijn gemaakt over het aanpakken van de hoge werkdruk en een loonsverhoging. Fred Kagie: “Wij zijn het daar oprecht niet mee eens. We hebben een loonbod gedaan van gemiddeld 2,75% per jaar voor drie jaar. Dat ligt boven wat nu marktconform is. In alle bedrijven zorgen we ervoor dat er, waar dat nog niet het geval was, gemiddeld elke 2,5 uur gelegenheid en een voorziening is om naar het toilet te gaan.”

De VWOV vertegenwoordigt de bedrijven Arriva, Connexxion, EBS, Keolis Nederland en Qbuzz. De CAO Streekvervoer geldt voor 12.000 ov-medewerkers, met name buschauffeurs.

BRON: https://www.treinreiziger.nl/ov-staking-onbepaalde-tijd-uitgesteld-tot-woensdag-27-juni/

Net voor de staking zou beginnen, werden de VWOV en de vakbonden van OV-personeel het eens over het salaris en de werktijden van de buschauffeurs en andere personeelsleden van de vervoersbedrijven die door de staking getroffen zouden worden. De staking werd afgelast.

 


 
iloAangesloten bij de Verenigde Naties is de Internationale Arbeidsorganisatie ILO. Zij houdt zich bezig met arbeidsvraagstukken. De hoofdvestiging van de organisatie zetelt in Genève. De ILO stamt uit 1919, als resultaat van de vredesonderhandelingen na de Eerste Wereldoorlog. Het was dan ook eerst een agentschap van de Volkenbond, en werd later, na de Tweede Wereldoorlog, een agentschap van de VN.

De ILO werd opgericht met het idee dat duurzame vrede niet mogelijk is zonder sociale rechtvaardigheid. Om sociale rechtvaardigheid te bereiken heeft de organisatie vier doelen:

  • het bevorderen van het recht op werk;
  • het verbeteren van de kans voor mensen om werk te krijgen en te behouden;
  • het invoeren en uitbouwen van sociale zekerheid (= het ervan verzekerd zijn dat je altijd rond kunt komen, ook al kun je om wat voor reden ook niet (meer) werken);
  • het bevorderen van sociale dialoog tussen werkgevers, werknemers en overheid.


ECOSOC en DESA

De VN hebben een Economische en Sociale Raad ECOSOC en een Departement voor Economische en Sociale Aangelegenheden DESA.

ECOSOC is het belangrijkste orgaan voor:

  • de interne afhandeling van de sociale en economische aangelegenheden van de VN en nevenorganisaties;
  • overleg over internationale economische en sociale zaken en voor het opstellen van beleid in deze.

tweevnlogos

DESA is binnen het Secretariaat van de VN het verzamelpunt van economische en sociale informatie en al die informatie wordt daar ook geanalyseerd. Verder verleent het departement steun aan haar lidstaten op economisch en sociaal vlak. Aandacht gaat ook naar ondersteuning in processen tussen regeringen onderling, en het bepalen van gemeenschappelijke actie ten aanzien van wereldwijde problemen.

Ter aanvulling van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de VN werd in 1966 het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten opgesteld. In dit verdrag zijn artikelen opgenomen die gaan over recht op arbeid, recht op goede arbeidsvoorwaarden en recht op lidmaatschap van en deelname aan een vakvereniging. Ook het stakingsrecht komt hierin aan de orde.

 


 
In deze les gaan de leerlingen na hoe CAO-onderhandelingen verlopen. Soms verlopen die soepel als de betrokken werkgevers en werknemers het snel eens worden over wat er uiteindelijk in de CAO moet staan. Dan weer verlopen de onderhandelingen stroef wat soms tot stakingsacties kan leiden waar buitenstaanders last van hebben. Altijd is het een kwestie van geven en nemen tussen de partijen tot er een compromis bereikt is.

Plan van aanpak:
Voor deze les trekt u 1 uur uit. Eerst laat u de leerlingen de bronteksten individueel lezen. Geef ze hiervoor 25 minuten de tijd. Daarna deelt u de klas in in groepen van vier. Voor wat u de groepen laat doen, trekt u derest van de tijd uit.

Iedere groep zoekt op internet een voorbeeld van onderhandelingen over een nieuwe CAO. Het voorbeeld dat ze vinden onderzoeken ze aan de hand van de volgende vragen:

  • Voor wat voor bedrijf of bedrijfstak moest er een nieuwe CAO komen?
  • Welke bonden van werkgevers en werknemers voerden de onderhandelingen over de nieuwe CAO?
  • Wat wilden de werknemers met de onderhandelingen bereiken?
  • Wat wilden de werkgevers met de onderhandelingen bereiken?
  • Indien de onderhandelingen moeizaam zijn verlopen, waar konden beide partijen het maar niet eens over worden?
  • Is de CAO op vreedzame wijze tot stand gekomen, of voerden werknemers acties tegen hun werkgevers voordat de CAO tot stand kwam?

Ze leggen de resultaten van dat onderzoek vast in een verslag. Als iedereen klaar is, leest u de onderzoeksverslagen door.

Deze les past bij:

Kerndoel 39: De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren.

Kerndoel 44: De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlands politiek bestel als democratie functioneert en leert zien hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen betrokken kunnen zijn.

 


 

  • De leerlingen kunnen uitleggen wat een CAO is.
  • De leerlingen hebben gezien dat het opstellen van een CAO altijd inhoudt dat de partijen die hierover onderhandelen, hun eigen belangen behartigen en toch met elkaar een overeenkomst met duidelijke afspraken weten te sluiten.
  • De leerlingen hebben gezien hoe enkele organisaties van de Verenigde Naties het  welzijn van arbeiders en goede verhoudingen tussen werknemers en hun werkgevers in Nederland waarborgen.

 


 
De opdracht in de les is goed gemaakt als het onderzoeksverslag:

  • inzicht geeft over hoe CAO-onderhandelingen verlopen, en
  • het verslag in helder en correct Nederlands is geschreven.

 

verwante lessen

Login Form