Aardolie is belangrijk voor de industrie en vervoer. Van aardolie wordt onder andere diesel, kerosine, benzine en LPG gemaakt. Ook is het een grondstof voor producten van kunststof.
Saoedi-Arabië is de belangrijkste exporteur van aardolie in de wereld is. En dat is al tientallen jaren het geval. Het land is niet alleen de bakermat van de islam. Dankzij de aardolie is het ook een mogendheid met aanzienlijke politieke macht. En die macht gebruiken de Saoedi's volop.
De export van olie van landen in de wereld in vaten per dag
Jullie zoeken aan de hand van bronnen in de les antwoord op de volgende vragen:
- Welke voor- en nadelen heeft de status van belangrijkste exporteur van aardolie ter wereld voor Saoedi-Arabië?
- Waarom zal die status geleidelijk aan afnemen?
Daarna houden jullie samen met je leerkracht een discussie over de stelling:
‘We moeten zo snel mogelijk van de Saoedische aardolie af.’
Voor deze opdracht krijg je 1 lesuur de tijd.
Kijk eerst naar de video in Bron: OPEC.
Daarna neem je samen met twee klasgenoten de andere bronnen in de les door. Daar krijg jullie 30 minuten de tijd voor.
Noteer hierbij in steekwoorden de antwoorden op de vragen in Opdracht. Noteer of jullie het eens bent met de stelling of oneens. Schrijf er ook bij waarom jullie het er eens of oneens mee bent.
Ten slotte houden jullie met de leerkracht de discussie. Hiervoor trekken we 15 minuten uit.
Probeer vervolgens een gezamenlijk standpunt te formuleren over de stelling.
Succes!
Kijk naar de YouTube-video ’50 jaar OPEC – Altijd Wat Wijzer’. Het is een oude video, maar nog steeds actueel.
OPEC staat voor Organization of the Petroleum Exporting Countries (Organisatie van aardolie-exporterende landen).
Het verdanden van fossiele brandstoffen (zoals aardolie) draagt bij aan de opwarming van de aarde. Kunnen we alle fossiele brandstoffen, dus ook aardolie missen? Nu nog niet, maar in 2050 wel. Hoe dan?
Kijk naar deze YouTube-video om te leren waarom dat zal kunnen: ‘Morgenland de film – De energietransitie eenvoudig uitgelegd’:
Saoedi-Arabië gebruikt een groot deel van zijn inkomsten uit zijn uitvoer van aardolie om wapens te kopen. Daar heeft dit land sinds 1979 een reden voor. Welke reden? Het antwoord vind je in onderstaande video.
De hele video duurt 9.38 minuten, maar je hoeft alleen het deel tot aan 4.42 minuten “Het nieuws domineert” af te luisteren.
In Jemen verdrijven leden van de Houthi’s, een van de bevolkingsgroepen in het land, de zittende president. Daarbij krijgen ze hulp van Iran. Dat leidt tot een oorlog waar Saoedi-Arabië ook aan meedoet.
Wat voor gevolgen die oorlog heeft voor de bevolking van Jemen, zie je in de SchoolTV-video ‘Jemen verscheurd door burgeroorlog en hongersnood’:
In Saoedi-Arabië is een van de vijf wereldgodsdiensten ontstaan, de islam. Als centrum van de islam staat dit land nog steeds prominent op de wereldkaart.
Op die kaart neemt dit land ook een belangrijke plaats in, omdat het al tientallen jaren lang de grootste producent en exporteur van aardolie is, en omdat aardolie een van de meest gebruikte energiebronnen van de wereld is.
Samen met enkele andere landen die veel aardolie op de wereldmarkt brengen speelt Saoedi-Arabië een grote rol in de internationale politiek. Wat die rol macht is geweest en nog is, laat de titel van deze les al zien. En dat ontdekken de leerlingen ook in deze les. Maar ze zien ook dat die rol kleiner zal worden en waarom dat zo is.
Plan van aanpak
Trek voor deze les 1 uur uit.
U laat de klas de film zien in Bron: OPEC.
U verdeelt daarna de klas in groepjes van drie leerlingen. Elk groepje neemt de overige bronnen van de les door. Daarbij noteren ze in steekwoorden de antwoorden op de vragen in Opdracht.
Verder gaat u met de leerlingen als volgt te werk: schrijf op het schoolbord de volgende stelling op: ‘We moeten zo snel mogelijk van de Saoedische aardolie af.’
Iedere groep noteert of ze het eens of oneens zijn met de stelling. U neemt samen met de leerlingen de reacties op de stelling door.
Tenslotte probeert u met de leerlingen een gezamenlijk standpunt te formuleren over de wenselijkheid of onwenselijkheid om nog langer aardolie te tanken bij Saoedi-Arabië.
Uitwerking
1. Welke voor- en nadelen heeft de status van belangrijkste exporteur van aardolie ter wereld voor dit land?
Een voordeel van die status is dat het land enorm veel verdient aan de uitvoer van aardolie waardoor de staat veel geld kan uitgeven aan onderwijs, gezondheidszorg en andere voorzieningen. Maar ook aan wapens om zich te kunnen verdedigen tegen militaire activiteiten van Iran, sinds 1979 een rivaal en een vijand van Saoedi-Arabië.
Een ander voordeel is dat het land zijn macht als exporteur van aardolie, en ook van aardgas, als politiek drukmiddel kan inzetten om landen, die veel aardolie en aardgas afnemen, onder druk te zetten om hun buitenlands beleid aan te passen aan zijn wensen.
Er zijn ook nadelen:
- Voor de winning, verwerking en uitvoer van aardolie zijn kennis van zaken en technologie nodig die het land zelf in beperkte mate in huis heeft.
Die kennis en technologie komt van buitenlandse bedrijven die zich ter plekke bezighouden met die productie, verwerking en uitvoer. - De economie van Saoedi-Arabië is sterk afhankelijk van één enkele bron van inkomsten en daardoor kwetsbaar. Daalt de prijs van aardolie op de wereldmarkt sterk of worden oliebronnen en raffinaderijen in het land vernield door aanslagen, wat herhaaldelijk is gebeurd, dan verliest het land tijdelijk een deel van zijn inkomsten. Die inkomsten zijn hard nodig omdat het land veel kant-en-klare producten voor dagelijks gebruik moet invoeren. Het land heeft namelijk weinig maakindustrie en een beperkt vermogen om zelf voedsel te produceren.
2. Waarom zal die status geleidelijk kleiner worden?
- Saoedi-Arabië heeft in westerse landen geen onverdeeld goede reputatie. Het heeft een autoritair regime dat er niet voor terugschrikt om hard op te treden tegen journalisten en andere mensen die kritiek uiten op de regering van het land. Organisaties die zich inzetten voor democratisering en voor persvrijheid en andere mensenrechten hebben hun bedenkingen tegen het doen van zaken met het land. Ook wordt dit land verweten een grote rol te spelen als partij in een burgeroorlog in buurland Jemen, die vanaf 2014 aan de gang is en leidt tot hongersnood en andere ellende voor veel Jemenitische burgers.
- Er zijn steeds meer landen bijgekomen die veel aardolie op de markt brengen, die geen lid zijn van de OPEC. Dat zijn met name Rusland en de Verenigde Staten, waar mede dankzij toepassing van fracking als manier om aardolie te winnen, de productie ervan is toegenomen. Hierdoor heeft de OPEC steeds meer concurrentie gekregen en is de rol van Saoedi-Arabië bij het bepalen van de hoogte van de prijs van olie op de wereldmarkt kleiner geworden.
- Om een te snelle opwarming van de aarde als gevolg van het versterkte broeikaseffect tegen te gaan heeft de internationale gemeenschap besloten om de fossiele brandstoffen, waaronder aardolie, steeds meer te vervangen door klimaatneutrale energiebronnen. Deze energietransitie heeft in Europa, de Verenigde Staten en andere westerse landen een extra impuls gekregen, omdat die minder afhankelijk willen worden van fossiele brandstoffen uit Rusland en daar uiteindelijk helemaal vanaf willen.
Dit omdat Rusland in februari 2022 in buurland Oekraïne, waar al jaren lang een burgeroorlog plaatsvond, een totale oorlog is begonnen tegen de Oekraïne. Met het verminderen en stopzetten van import van fossiele brandstoffen uit Rusland wil men voorkomen dat Rusland zijn macht als exporteur van die energiebronnen aanwendt als chantagemiddel tegen landen die deze energiebronnen uit Rusland gebruiken. Ook wil men ervoor zorgen dat Rusland steeds minder geld kan uitgeven aan de oorlog in Oekraïne.
Kerndoelen
36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan.
39. De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren.
- De leerlingen hebben gezien hoe Saoedi-Arabië de belangrijkste speler is geworden op de wereldmarkt voor aardolie.
- De leerlingen kunnen enkele voor- en nadelen noemen van de positie als vooraanstaande exporteur van aardolie die Saoedi-Arabië tot nu toe heeft gehad.
- De leerlingen kunnen drie redenen benoemen en beschrijven waarom op termijn deze positie steeds meer zal worden aangetast.
De leerlingen hebben de opdracht in de les goed gemaakt als de discussie heeft laten zien dat de leerlingen:
- argumenten kunnen aandragen, gebaseerd op feiten, voor hun standpunt ten aanzien van de stelling en
- en elkaar hebben behandeld met respect voor elkaar en voor elkaars standpunt.