In Saoedi-Arabië is een van de vijf wereldgodsdiensten ontstaan, de islam. Als centrum van de islam staat dit land nog steeds prominent op de wereldkaart.
Op die kaart neemt dit land ook een belangrijke plaats in, omdat het al tientallen jaren lang de grootste producent en exporteur van aardolie is, en omdat aardolie een van de meest gebruikte energiebronnen van de wereld is.
Samen met enkele andere landen die veel aardolie op de wereldmarkt brengen speelt Saoedi-Arabië een grote rol in de internationale politiek. Wat die rol macht is geweest en nog is, laat de titel van deze les al zien. En dat ontdekken de leerlingen ook in deze les. Maar ze zien ook dat die rol kleiner zal worden en waarom dat zo is.
Plan van aanpak
Trek voor deze les 1 uur uit.
U laat de klas de film zien in Bron: OPEC.
U verdeelt daarna de klas in groepjes van drie leerlingen. Elk groepje neemt de overige bronnen van de les door. Daarbij noteren ze in steekwoorden de antwoorden op de vragen in Opdracht.
Verder gaat u met de leerlingen als volgt te werk: schrijf op het schoolbord de volgende stelling op: ‘We moeten zo snel mogelijk van de Saoedische aardolie af.’
Iedere groep noteert of ze het eens of oneens zijn met de stelling. U neemt samen met de leerlingen de reacties op de stelling door.
Tenslotte probeert u met de leerlingen een gezamenlijk standpunt te formuleren over de wenselijkheid of onwenselijkheid om nog langer aardolie te tanken bij Saoedi-Arabië.
Uitwerking
1. Welke voor- en nadelen heeft de status van belangrijkste exporteur van aardolie ter wereld voor dit land?
Een voordeel van die status is dat het land enorm veel verdient aan de uitvoer van aardolie waardoor de staat veel geld kan uitgeven aan onderwijs, gezondheidszorg en andere voorzieningen. Maar ook aan wapens om zich te kunnen verdedigen tegen militaire activiteiten van Iran, sinds 1979 een rivaal en een vijand van Saoedi-Arabië.
Een ander voordeel is dat het land zijn macht als exporteur van aardolie, en ook van aardgas, als politiek drukmiddel kan inzetten om landen, die veel aardolie en aardgas afnemen, onder druk te zetten om hun buitenlands beleid aan te passen aan zijn wensen.
Er zijn ook nadelen:
- Voor de winning, verwerking en uitvoer van aardolie zijn kennis van zaken en technologie nodig die het land zelf in beperkte mate in huis heeft.
Die kennis en technologie komt van buitenlandse bedrijven die zich ter plekke bezighouden met die productie, verwerking en uitvoer. - De economie van Saoedi-Arabië is sterk afhankelijk van één enkele bron van inkomsten en daardoor kwetsbaar. Daalt de prijs van aardolie op de wereldmarkt sterk of worden oliebronnen en raffinaderijen in het land vernield door aanslagen, wat herhaaldelijk is gebeurd, dan verliest het land tijdelijk een deel van zijn inkomsten. Die inkomsten zijn hard nodig omdat het land veel kant-en-klare producten voor dagelijks gebruik moet invoeren. Het land heeft namelijk weinig maakindustrie en een beperkt vermogen om zelf voedsel te produceren.
2. Waarom zal die status geleidelijk kleiner worden?
- Saoedi-Arabië heeft in westerse landen geen onverdeeld goede reputatie. Het heeft een autoritair regime dat er niet voor terugschrikt om hard op te treden tegen journalisten en andere mensen die kritiek uiten op de regering van het land. Organisaties die zich inzetten voor democratisering en voor persvrijheid en andere mensenrechten hebben hun bedenkingen tegen het doen van zaken met het land. Ook wordt dit land verweten een grote rol te spelen als partij in een burgeroorlog in buurland Jemen, die vanaf 2014 aan de gang is en leidt tot hongersnood en andere ellende voor veel Jemenitische burgers.
- Er zijn steeds meer landen bijgekomen die veel aardolie op de markt brengen, die geen lid zijn van de OPEC. Dat zijn met name Rusland en de Verenigde Staten, waar mede dankzij toepassing van fracking als manier om aardolie te winnen, de productie ervan is toegenomen. Hierdoor heeft de OPEC steeds meer concurrentie gekregen en is de rol van Saoedi-Arabië bij het bepalen van de hoogte van de prijs van olie op de wereldmarkt kleiner geworden.
- Om een te snelle opwarming van de aarde als gevolg van het versterkte broeikaseffect tegen te gaan heeft de internationale gemeenschap besloten om de fossiele brandstoffen, waaronder aardolie, steeds meer te vervangen door klimaatneutrale energiebronnen. Deze energietransitie heeft in Europa, de Verenigde Staten en andere westerse landen een extra impuls gekregen, omdat die minder afhankelijk willen worden van fossiele brandstoffen uit Rusland en daar uiteindelijk helemaal vanaf willen.
Dit omdat Rusland in februari 2022 in buurland Oekraïne, waar al jaren lang een burgeroorlog plaatsvond, een totale oorlog is begonnen tegen de Oekraïne. Met het verminderen en stopzetten van import van fossiele brandstoffen uit Rusland wil men voorkomen dat Rusland zijn macht als exporteur van die energiebronnen aanwendt als chantagemiddel tegen landen die deze energiebronnen uit Rusland gebruiken. Ook wil men ervoor zorgen dat Rusland steeds minder geld kan uitgeven aan de oorlog in Oekraïne.
Kerndoelen
36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan.
39. De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren.