De aarde heeft onmetelijk veel water, maar slechts een klein deel ervan is geschikt om door mensen te worden gebruikt. Mensen halen veel van dat bruikbare water uit rivieren. Dat leidt soms tot conflicten tussen landen als het stroomgebied van een rivier zich over twee of meer landen uitstrekt, en vooral als ergens in de rivier een stuwdam wordt aangelegd. Deze les gaat over een van die waterconflicten. Het is de bedoeling dat de leerlingen zelf proberen tot een oplossing te komen in dit conflict.
Plan van aanpak:
Voor deze les trekt u één uur uit. Eerst lezen de leerlingen de bronnen over de aanleg van de Grote Renaissance-stuwdam in Ethiopië. U vraagt ze te noteren waarom volgens deze bron deze dam wordt aangelegd en wat het bovenstrooms en benedenstrooms van de dam voor gevolgen zal hebben. Voor het lezen van de bron geeft u ze 15 minuten de tijd.
Daarna laat u de leerlingen in vier groepen werken, en kiest u een leerling die als bemiddelaar namens de Verenigde Naties gaat optreden. Hierbij gaat u ervan uit dat de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties deze bemiddelaar heeft aangesteld om het conflict dat tijdens de aanleg van de stuwdam is ontstaan, te helpen oplossen.
Drie groepen vertegenwoordigen elk een land dat bij het conflict is betrokken: Egypte, Soedan en Ethiopië. De vierde groep vertegenwoordigt organisaties voor het behoud van natuur en milieu, die zich zorgen maken over de bouw van de dam en de gevolgen ervan.
Gedurende 15 minuten zoeken de vier groepen en de VN-bemiddelaar naar meer informatie over het klimaat en landschappen in het stroomgebied van de Nijl, over de dam en de belangen van de drie landen die bij de bouw van de dam in het geding zijn. U laat ze daarbij in ieder geval de Bosatlas of Google Earth gebruiken, of allebei.
Na deze activiteit wijst iedere groep een vertegenwoordiger aan om samen met de VN-bemiddelaar te proberen een oplossing van het conflict uit te werken waar iedere partij zich in kan vinden. Stel samen een verdrag op om vast te leggen wat jullie overeen zijn gekomen.
U vertelt aan de onderhandelaars die een land vertegenwoordigen daarbij andere leden van hun groep om raad mogen vragen.
Voor deze onderhandelingen ruimt u de rest van het uur in.
Let op! Het is goed mogelijk dat het de leerlingen niet lukt om het eens te worden over hoe het conflict moet worden opgelost en het verdrag er dus niet komt. Dat kan bij conflicten tussen landen ook de meest kundige politici en diplomaten overkomen.
Globale uitwerking:
Hoe het te maken verdrag eruit kan zien, ziet u in ‘Sharing the water of the Ganges’ op https://en.wikipedia.org/wiki/Sharing_the_water_of_the_Ganges.
Een mogelijke oplossing is dat het stuwmeer achter de dam in een zodanig laag tempo vol zal lopen, dat Egypte en Soedan toch over ruime hoeveelheden water uit de Nijl kunnen beschikken. Zodra het stuwmeer vol is, zal de hoeveelheid Nijlwater dat door deze landen stroomt, weer min of meer even groot worden als tot de voltooiing van de dam het geval is.
En andere oplossing is dat afgezien wordt van verdere aanleg van de dam, en dat Ethiopië voor haar behoefte aan energie zwaarder inzet op het gebruik van andere, schone energiebronnen.
Eindtermen voor HAVO:
Domein C: Aarde
Subdomein C2: Samenhangen en verschillen op aarde
7. De kandidaat kan met betrekking tot samenhangen en verschillen op aarde:
7b. de kenmerken van de landschapszones op aarde en de veranderingen hierin beschrijven, analyseren en aan elkaar relateren.
7b 2. veranderingen in landschapszones door menselijke activiteiten.
In dit verband kan de kandidaat: De invloed van menselijke activiteiten op natuur en milieu in verschillende landschapszones beschrijven en verklaren.
Eindtermen voor VWO:
Domein C: Aarde
Subdomein C1: De aarde als natuurlijk systeem; samenhangen en diversiteit
5. De kandidaat kan met betrekking tot de aarde als natuurlijk systeem:
5b. de kenmerken van landschapszones op aarde en de veranderingen hierin beschrijven, analyseren en aan elkaar relateren;
5b 2. De kenmerken van de landschapszones en de veranderingen hierin.
In dat verband kan de kandidaat: De invloed van menselijke activiteiten op andere geofactoren in verschillende landschapszones beschrijven en verklaren.