Virologen als Ab Osterhaus en andere medische deskundigen hadden er al jarenlang voor gewaarschuwd. De wereld heeft regelmatig te maken gehad met een pandemie, een wereldwijde epidemie. Als voorbeeld hiervan noemden ze dan de Spaanse Griep van 1918-1920. Het was een kwestie van tijd voordat zoiets weer zou gebeuren. Bovendien zou de besmettelijke ziekteverwekker die de volgende pandemie veroorzaakt, zich dankzij de globalisering sneller over de wereld verspreiden dan alle ziekteverwekkers die voor eerdere pandemieën hadden gezorgd. En dan vooral dankzij de grote omvang die het internationale personenverkeer sindsdien heeft aangenomen.
In november 2019 begon in Wuhan, een stad in China, een uitbraak van een griepachtige ziekte die bij sommige mensen gepaard ging met onder meer een longontsteking, soms met dodelijke afloop.
Het duurde daarna tot in januari 2020, voordat duidelijk werd dat die ziekte wordt verwekt door een niet eerder bekend virus dat makkelijk van mens op mens kan worden overgedragen, ook door mensen die besmet zijn, maar er (nog) niet ziek van zijn geworden. Het virus kreeg de naam SARS-CoV-2 en de ziekteverschijnselen die het verwekt de naam Covid-19.
Tot dan toe reisden mensen van overal in China en vanuit het buitenland naar Wuhan en verlieten de stad weer. Enkelen van hen raakten besmet door het virus en namen het mee de stad uit. Ook besmette inwoners van de stad brachten al reizende het virus naar andere delen van China en naar het buitenland, bijvoorbeeld naar Singapore, Zuid-Korea en Duitsland. Vervolgens reisden besmette mensen uit die landen naar weer andere landen en staken daar andere mensen aan. In april was er bijna geen land ter wereld meer te vinden waar het virus nog bij niemand was aangetroffen. Toen was de plaatselijke uitbraak binnen vijf maanden een pandemie geworden.
In China kreeg men het virus in maart 2020 onder controle door een wekenlange lockdown in Wuhan en wijde omgeving en door andere strenge quarantainemaatregelen. Sindsdien zijn er maar weinig Chinezen besmet geweest met SARS-CoV-2. De maatregelen veroorzaakten een korte en ondiepe recessie in de Chinese economie.
Elders bleef het virus om zich heen grijpen. Vooral tussen februari en april 2020 liep het aantal besmettingen, en sterfgevallen door het virus snel op, en dan vooral in Europa, de Verenigde Staten en Latijns-Amerika.
In elk land waar mensen met het virus besmet raakten, ging op last van de overheid de economie min of meer op slot. Ook sloten steeds meer landen hun grenzen min of meer voor het internationaal personenverkeer en legden soms ook beperkingen op bij reizen binnen het land. Zo kwam het passagiersvervoer per vliegtuig wereldwijd bijna tot stilstand. Al deze quarantainemaatregelen deden de wereldeconomie in een recessie belanden die even diep was als die door de kredietcrisis.
In Nederland, de Verenigde Staten en de meeste andere landen maakte de regering grote bedragen aan vrij om bedrijven door deze recessie heen te helpen, bijvoorbeeld via subsidies voor salarissen van personeel dat tijdelijk zonder werk thuis zat. De idee van Adam Smith, dat de vrije markt voornamelijk in zijn eentje kan zorgen voor gezonde economie, heeft dus tijdelijk afgedaan.
In mei en juni bleken de maatregelen te helpen tegen verdere verspreiding van het virus en werden ze versoepeld of beëindigd. Hierdoor herstelde de economie in de meeste landen zich. Maar toen na juli het virus zich weer sneller ging verspreiden, ging onder meer in een groot aantal Europese landen de economie weer min of meer op slot. Dat had een nieuwe wereldwijde recessie tot gevolg. Om die reden en omdat het bedrijfsleven nog niet volledig hersteld was van de eerste recessie, bleven regeringen bedrijven in nood financieel steunen.
Deskundigen verwachten dat ook aan deze recessie een einde komt, zeker nu steeds meer mensen gevaccineerd zijn tegen SARS-CoV-2 en de pandemie daarmee een halt lijkt te toegeroepen. Of dan het vertrouwen in het gedachtengoed van Smith helemaal terug zal keren, zal de tijd leren.