Wereldwijd zijn er tientallen miljoenen mensen die zijn uitgeweken, omdat ze groot gevaar liepen in hun oorspronkelijke woonplaats. De meesten wonen tijdelijk in een ander deel van hun land; dat zijn ontheemden. Anderen hebben hun toevlucht gezocht in een ander land; dat zijn vluchtelingen. Vaak duurt het jaren voordat een ontheemde of vluchteling terug kan keren naar zijn of haar plek van oorsprong, zonder gevaar te lopen.
Elk jaar zijn er tientallen miljoenen mensen die huis en haard ontvluchten omdat hun leven gevaar loopt. Voor het merendeel gaat het om zogenoemde ontheemden: 20 miljoen mensen vluchten binnen hun eigen land naar een veilige plek. De overigen slaan naar het buitenland op de vlucht.
Alle vluchtelingen wereldwijd hebben recht op een veilige plek om er tijdelijk te wonen, of anders gezegd: recht op asiel. In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, opgesteld door de Verenigde Naties, staat namelijk in artikel 14 dit: “Een ieder heeft het recht om in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging."
Maar wie van degenen die Nederland binnen willen komen, van de asielzoekers dus, telt als vluchteling en niet als arbeidsmigrant? Het is de taak van de Immigratie- en Naturalisatie Dienst IND om dat uit te zoeken.
Dat gaat zo:
Een asielzoeker meldt zich aan in een van de twee Aanmeldcentra (Ter Apel en Schiphol). Deze persoon krijgt zes dagen om tot rust te komen en zich voor te bereiden op de Algemene Asielprocedure. Daarna verhuist de asielzoeker naar een Asielzoekerscentrum ergens in Nederland. Binnen 8 werkdagen krijgt de asielzoeker te horen of het asielverzoek wordt ingewilligd of afgewezen. Tegen een afwijzing mag een asielzoeker in beroep gaan.
Vluchtelingen die al in Nederland mogen blijven of wachten op toestemming om in Nederland te blijven, komen vooral uit landen waar oorlog is of burgers worden vervolgd omwille van levensovertuiging of seksuele geaardheid. Daar zijn ook kinderen bij die door hun ouders naar Nederland zijn gestuurd. Bij elkaar vragen jaarlijks enige duizenden mensen asiel aan in Nederland. Dat lijkt veel, maar sommige nieuwsmedia, parlementsleden en leden van het kabinet noemen soms veel grotere aantallen om te suggereren dat Nederland onder de voet wordt gelopen door grote aantallen vluchtelingen. Daardoor leidt het asielbeleid van Nederland tot heftige discussies tussen mensen die vinden dat de IND ruimhartiger moet zijn bij het toelaten van asielzoekers en mensen die vinden dat het IND juist strenger moet zijn. Deze discussie laait vooral op als een ‘schrijnend’ geval het nieuws haalt zoals dat van Mauro in 2011 en Howick en Lili in 2018.
Bovendien wijst het IND een deel van de asielaanvragen af. Een reden hiervoor is soms dat het land van herkomst van een asielzoeker volgens de Rijksoverheid ‘veilig’ is. Welke landen ‘veilig’ waren in 2020 en waarom, zie je op Welke landen staan op de lijst van veilige landen van herkomst?
Tot mei 2019 kon een asielzoeker die ook in hoger beroep geen asiel krijgt bij de minister of staatssecretaris een aanvraag indienen als 'schrijnend geval': iemand die volgens de regels niet in aanmerking komt voor inwilliging maar om humanitaire redenen wel. Hoe het daarna gaat, lees je in 'Bron: Discretionaire bevoegdheid’.
Meer informatie over asiel en asielbeleid is te vinden in Asielbeleid.