Abdullah Öcalan, leider van de PKK. Voor de Koerden is hij een vrijheidsstrijder, een held die de koosnaam apo (vadertje) draagt.

Voor de Turken is hij een bloeddorstig terrorist, een haatfiguur die in de pers als babymoordenaar wordt aangeduid.

Abdullah Öcalan is in 1946 geboren als kind van een arm boerengezin in Omerli, een dorpje in de Turkse provincie Sanliurfa aan de grens met Syrië. Na zijn middelbare-schooltijd gaat hij politicologie studeren aan de universiteit van Ankara. Hij raakt daar betrokken bij de Koerdische kwestie en wordt politiek actief. In 1972, als hij nog student is, wordt hij tot 7 maanden cel veroordeeld wegens ‘Koerdische activiteiten'.
In 1978 richt hij de Partiya Karkari Kurdistan (Koerdische Arbeiders Partij) op, die in het buitenland vooral onder de afkorting PKK bekend wordt. Onder de Koerden is de partij aanvankelijk meer bekend onder de naam Apocular (Apoïsten) naar Öcalans koosnaam apo.

De organisatie begint met een handjevol strijders die in een kamp in Syrië (volgens sommigen) of in Libanon (volgens anderen) een guerrilla-opleiding krijgen. Na enkele jaren, als de PKK over een paar honderd strijders beschikt, besluit Öcalan dat de organisatie sterk genoeg is om de strijd met de Turkse regering aan te gaan.
In 1984 pleegt de PKK twee overvallen op legerposten in Zuidoost-Turkije, het begin van de gewelddadige strijd voor een vrij Koerdistan.

Nu, zo'n 15 jaar later, beschikt de organisatie volgens de Amerikaanse inlichtingendienst CIA over zo'n 15.000 strijders die volledig in dienst zijn van de organisatie en zo'n 75.000 deeltijd-guerrillero's (mensen die gewoon hun beroep als boer of arbeider uitoefenen, maar die als het nodig is -meestal ‘s nachts- beschikbaar zijn voor het uitoefenen van gewelddadige acties).

Sinds de Golfoorlog beschikt de PKK over een grote hoeveelheid geavanceerde wapens. Het Iraakse leger zag zich na haar nederlaag gedwongen -onder dreiging van Amerikaanse bombardementen- om zich halsoverkop met achterlating van wapens uit Noord-Irak terug te trekken. De PKK kreeg die wapens in handen en verbergt ze in enkele van de vele grotten in de bergen van Irak.

Zowel de PKK als het Turkse leger schuwen grof geweld niet. Bij de aanslagen van de PKK en in de strijd tussen PKK en het Turkse leger zijn sinds 1984 zo'n 20.000 mensen omgekomen.
De Turkse regering heeft permanent meer dan 300.000 soldaten en politie-agenten in het zuidoosten gelegerd die de PKK moeten bestrijden. Dat kost de regering zo'n 16 miljard gulden per jaar, meer dan 20% van de jaarlijkse begroting. In 1993 en 1995 vallen Turkse troepen het noorden van Irak binnen om de PKK-kampen daar aan te vallen. Beide keren zeggen de Turkse generaals de PKK een vernietigende slag te hebben toegebracht, maar kan de PKK haar activiteiten gewoon voortzetten. Pas in februari 1999 brengt de Turkse regering de PKK een echte slag toe met de arrestatie van haar leider Öcalan.

De arrestatie van Öcalan

Met zijn arrestatie door Turkije is de maandenlange zwerftocht van Öcalan op 16 februari 1999 tot een einde gekomen. Na het dreigen met een oorlog door Turkije tegen Syrië wordt Öcalan in oktober 1998 gedwongen zijn verblijfplaats in Syrië te verlaten. Hij gaat naar Rusland en verblijft ergens in de buurt van Moskou. Maar ook daar mag hij niet blijven. Hij gaat dan naar Italië waar hij op 12 november aankomt. Hij krijgt de keuze tussen huisarrest of weer vertrekken. Op 15 januari 1999 gaat hij weer naar Rusland terug. Daar verblijft hij 10 dagen. Daarna verleent Griekenland -de gezworen vijand van Turkije- hem in het diepste geheim onderdak. Zijn Nederlandse advocaten zoeken intussen elders in Europa voor hem een veilige verblijfplaats. Op 1 februari vliegt Öcalan naar Minsk in Wit-Rusland om een vliegtuig naar Nederland te nemen. Nederland weigert echter om Öcalan toe te laten en hij gaat weer terug naar Griekenland. Het is inmiddels begin februari. Daarna brengt de Griekse regering hem over naar de Griekse ambassade in Kenia. Het is de bedoeling dat Zuid-Afrika hem asiel verleent, maar voordat het zover kan komen, wordt Öcalan op weg naar het vliegtuig gepakt door Turkse veiligheidsagenten en naar Turkije ontvoerd.

Elias Shill en Mukhisa Kituyi, twee Keniaanse parlementsleden, verklaren later dat Öcalan door enkele hooggeplaatste Kenianen aan Turkije verraden en verkocht is voor 10 miljoen gulden. "Vice-president Thambo Mbeki van Zuid-Afrika was al in de lucht en op weg naar Kenia toen de ontvoering plaatsvond", aldus Kituyi. De Keniaanse regering zegt van niets te weten.

Hoe het ook zij, op 16 februari 1999 komt Öcalan in een legervliegtuig in Turkije aan en wordt daar meteen gearresteerd. Zelf heeft Öcalan ooit in een interview gezegd: "Ik wil best terechtstaan voor terrorisme, maar dan moet de Turkse staat dat ook."

Dat de PKK een goedgeorganiseerde organisatie is, blijkt uit de vele protesten van Koerden die binnen enkele uren na zijn arrestatie in heel Europa gelijktijdig beginnen. In Athene, Brussel, Den Haag, Hannover, Istanboel, Londen, Moskou en vele andere plaatsen in Europa zijn demonstraties waar vele duizenden mensen aan meedoen.

Hoe nu verder?
Volgens sommigen (onder wie de Turkse regering) is de PKK nu definitief verslagen. Anderen vinden dat volstrekte onzin. "Er lopen duizenden Öcalans rond", zegt de Nijmeegse student Zilan. "Het is waanzin van de Turkse regering om te denken dat ze met de arrestatie van Öcalan een einde hebben gemaakt aan de Koerdische strijd. Je kunt de Koerdische strijd niet ophangen aan één persoon", aldus Zilan.
Naar buiten toe staan de PKK-strijders nog als één man achter hun leider. In april kiezen ze hem zelfs voor een nieuwe termijn als hun leider, ook al zit hij vast in een Turkse gevangenis. Maar achter de schermen is de strijd om zijn opvolging al begonnen. Één van de kanshebbers is Osman Öcalan, de broer van Abdullah Öcalan.
De toekomst zal moeten uitwijzen hoe het met de PKK verder zal gaan. Krijgen de radicalen de macht die de gewapende strijd nog verder willen opvoeren? Of krijgen de meer gematigde Koerden nu een kans die een politieke oplossing voor de Koerdische kwestie willen? De toekomst zal het leren.