Oeganda
|
Oppervlakte : Bevolking: Godsdienst : In het midden van de vlag een afbeelding van het nationale symbool de kraanvogel (Crested Crane) |
1 – Waar draait het om? 2 – Welke partijen? 3 – Chronologie 4 – Conflictbemiddeling 5 – Rondom conflicten 6 – Vooruitzichten 7 – Meer informatie op Internet |
|
  Het nationaal embleem van Oeganda vertelt een symbolisch verhaal: op een groene heuvel staat een schild met twee gekruiste speren. Het groen symboliseert Oeganda’s groene vegetatie. Het schild wordt aan de linkerkant ondersteund door de Oegandese Kob (een soort hert). Dit dier symboliseert de rijkdom aan wilde dieren in het land. Aan de rechterkant wordt het schild ondersteunt door de kraanvogel, het nationale symbool van Oeganda. Het schild en de speren symboliseren de bereidwilligheid het vaderland te verdedigen. Bovenin het wapen zijn de golven van het Victoria Meer, Afrika’s grootste zoetwatermeer, weergegeven. In het midden van het wapen staat de zon, die zo bepalend is voor het Oegandese klimaat. Onder de zon staat een Afrikaanse drum, die gebruikt wordt bij het dansen, plechtigheden en om de mensen bij elkaar te roepen. Op de groene heuvel zie je koffie en katoen, Oeganda’s belangrijkste exportproducten. Daartussen vloeit de Nijl, ’s werelds langste rivier die zijn reis in Oeganda begint. Het motto van Oeganda is ‘For God and my Country’. |
Waar draait het om?In Oeganda zijn er diverse conflicten tegelijk. In de provincie Karamoja tussen diverse bevolkingsgroepen onderling, tussen het Noorden en het Zuiden van het land en met verschillende buurlanden. We zullen ze stuk voor stuk onder de loep nemen: Problemen met pastoralisten in Karamoja Karamoja in Oeganda maakt deel uit van de Karamoja-cluster. De cluster beslaat de grensgebieden tussen Ethiopië, Kenia, Oeganda en Soedan. Het klimaat is droog en heet en er wonen voornamelijk nomadische veehoeders (pastoralisten). Ze delen een gezamenlijke afstamming (niloten), maar zijn onderverdeeld in diverse volken. Hun verzamelnaam is Karamojong. Het bezit van vee staat centraal in het leven van de Karamojong. Het aantal dieren bepaalt de overlevingskansen en de status van de familie. Huwbare mannen betalen de bruidsprijs in vee. Altijd op zoek naar water en weidegrond voor hun kuddes, zijn de Karamojong sterk afhankelijk van de natuurlijke omstandigheden. Mobiliteit is een voorwaarde voor overleving. Landsgrenzen hebben dan ook weinig betekenis voor de Karamojong. Traditioneel wordt er onderling gebakkeleid om het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen, water en weidegrond. Tot aan de jaren ’70 van de vorige eeuw worden deze gevechten beslecht met traditionele wapens zoals pijl en boog en speren. Stamoudsten spreken recht als de boel uit de hand loopt. Hun rechtspraak wordt geaccepteerd. Deze situatie verandert als er moderne wapens in omloop komen. In de Cluster is het al jaren politiek instabiel. Oeganda krijgt geen greep op rebellengroeperingen die vanuit de Soedan opereren (zoals de Lord’s Resistance Army). Ook de Soedanese en Ethiopische regeringen liggen al jaren in de clinch met allerlei rebellengroeperingen. De strijdende partijen gebruiken wapens, die hun weg vinden naar de Karamojong. Moderne wapens vervangen de pijl en boog, de onderlinge schermutselingen worden steeds grimmiger. In de jaren tachtig decimeren droogte en runderpest de kuddes. Het stelen van elkaar’s kuddes wordt lijfsbehoud. Daarbij zijn moderne wapens noodzakelijk. Voor jonge mannen wordt wapenhandel een alternatieve bron van inkomsten. Ontwapeningsinitiatieven lopen op niets uit. Lokale vredesinitiatieven boeken een incidenteel succesje. Zo organiseren stamoudsten en vrouwen bijeenkomsten om de jonge mannen tot orde te roepen. Maar voor een echte ontwapening is nodig: a) grensoverschrijdend overleg op lokaal, nationaal en internationaal niveau en b) verbetering van leefomstandigheden van de Karamojong. Einde van de burgeroorlog  Als in 1986 de guerrillaleider Yoweri Museveni aan de macht komt, betekent dit het einde van een lange en bloedige burgeroorlog. Vanaf de onafhankelijkheid van Engeland in 1962 tot aan de overname door Museveni wordt het land geregeerd door de presidenten Milton Obote en Idi Amin. Alhoewel beide presidenten zich schuldig maken aan etnische moordpartijen en liquidaties van politieke tegenstanders, haalt vooral Idi Amin het internationale nieuws met zijn openlijk bedreven wandaden. In 1986 ligt het eens zo welvarende land sociaal en economisch in puin en is het aan Yoweri Museveni en zijn Movement om het land weer op te bouwen en het vertrouwen in de regering te herstellen. De Movement is een politieke beweging die zich baseert op de gedachte dat alleen een politieke agenda mensen zou moeten verenigen, en niet zoals in het verleden gebeurd was, etniciteit en religie. Na jaren stammenstrijd, ziet het merendeel van de Oegandese bevolking de voordelen van een dergelijk geen-partijensysteem (no-party system) in. Ook internationaal is er vertrouwen in het nieuwe bewind. De donor-gemeenschap ziet in Museveni een voorbeeld voor andere Afrikaanse leiders, en ondersteunt een groot aantal projecten onder andere op het gebied van educatie, wetgeving en plattelandsontwikkeling. De economie groeit, de veiligheid keert terug en er is vrijheid van meningsuiting.
Ondanks de positieve ontwikkelingen worden de vrede en veiligheid in Oeganda bedreigd door een explosief mengsel van problemen. Oeganda wordt omringd door landen waar de politieke situatie instabiel is. Rwanda en de Democratische Republiek van Kongo in het zuiden en het westen kennen een recent verleden van ernstige burgeroorlogen (tussen de Hutu’s en de Tutsi’s). Oeganda is militair betrokken bij het de conflicten. Soedan, in het noorden steunt rebellengroeperingen die tegen het bewind van Museveni zijn. Kenya in het westen ligt regelmatig met Oeganda in de clinch onder andere vanwege de grensoverschrijdende veediefstallen die door de Karamajong, een nomadisch veehoedersvolk, worden gepleegd. De binnenlandse politiek ligt onder vuur omdat steeds meer stemmen opgaan die pleiten voor de herinvoering van een meer-partijensysteem . Extremistische moslimgroeperingen beschuldigen Museveni ervan een soort zuidelijk Tutsi-rijk in het Grote Meren Gebied te willen stichten en ontregelen de vrede in het zuiden. Ook zijn er moslimgroepen actief betrokken bij destabiliserende activiteiten in het noorden. De noordelijke districten beschuldigen Museveni ervan donorgelden voor de ontwikkeling van het noorden ‘af te tappen’ ten behoeve van ontwikkeling zijn geboortestreek in het zuiden. Problemen met Soedan, in het noorden Joseph Kony
Problemen met Kenia, in het westenDe hierboven genoemde Karamajong gooien kolen op het vuur in de relatie tussen Oeganda en Kenia. Veediefstallen zijn een onderdeel van hun culturele traditie en vinden ook plaats over de grens, in Kenia. Ook vanuit Kenia worden diefstallen gepleegd. De zwaarbewapende Karamajong regelen de strafexpedities zelf, en velen nauwelijks inmenging van het regeringsleger. Dit zet de relatie met het oostelijke buurland Kenia onder spanning. Problemen met de Democratische Republiek van Kongo (DRC), in het westen Problemen met Rwanda, in het zuiden |
Welke partijen zijn betrokken bij het conflict? De Karamajong Regering van Oeganda onder leiding van President Yoweri Museveni 
Het leger van Oeganda UPDF-soldaat Regering van Rwanda onder leiding van President Paul Kagama Regering van De Democratische Republiek van Kongo onder leiding van President Denis Sassou Kabila The Lord’s Resistance Army (LRA) onder leiding van Joseph Kony
Afb. Tekening van Joseph Kony door een ontvoerd kind.
Het Western Nile Bank Front Extremistische moslimgroeperingen |
Chronologie van het conflict1962 Idi Amin 1981 1986 1986  1994 1995 1995 1996  1996 het grotemerengebied 1997
1998 1998
het parlementsgebouw
December 1999 2000  2000 2001
Museveni op het voetbalveld |
ConflictbemiddelingBinnenlands De vredesbeweging in Oeganda richt zich voornamelijk op het conflict in het noorden en is georganiseerd door lokale leiders, kerken, en NGO’s. Een aantal van deze organisaties hebben ook programma’s geïnitieerd die zich richten op vredeseducatie en rehabilitatie van oorlogsslachtoffers, met name kinderen met oorlogstrauma’s die door de LRA ontvoerd werden en wisten te ontvluchtten. De laatste jaren zijn er ook veel NGO’s en kerkorganisaties in andere delen van Oeganda actief. Een groeiend aantal organisaties houden zich bezig met mensenrechten.  Over het algemeen zijn de organisaties en de kerken het er over eens dat de regering van Museveni moet proberen het conflict (in het noorden zowel als het conflict met de DRC en Rwanda) door middel van dialoog op te lossen. Staf en studenten van de Makerere Universiteit zijn dezelfde mening toegedaan, er vindt een grote vredesmars plaats. de Makerere Universiteit  Het zijn ook vrouwen die een voortrekkersrol spelen in conflictbemiddeling bij de Karamajong. Zij proberen de (jonge)mannen ertoe over te halen om de wapens te laten rusten en conflicten vreedzaam op te lossen. Ze hebben soms succes met hun pogingen, maar bij lange na niet genoeg. Conflicten tussen de Karamajong onderling blijven zich regelmatig voordoen.Karamajongvrouw Buitenland De Commissie van Mensenrechten van de Verenigde Naties neemt naar aanleiding van het misbruik van kinderen van de LRA, een resolutie aan die speciaal de ontvoering van kinderen aan de orde stelt. De organisatie zet de Soedanese regering onder druk om mensenrechten serieus te nemen en wapenleveranties aan de rebellen te stoppen zolang deze zich schuldig maken aan schendingen van (kinder)rechten. Soedan zegt toe de resolutie te respecteren. In de praktijk blijkt hier echter niet veel van. De LRA gaat door met de ontvoeringen. UNICEF werkt samen met de organisatie Concerned Parent of Abducted Children (CPAC) en de Kerken van Oeganda om de ontvoerde kinderen terug te krijgen. De organisatie is een nationale en internationale campagne begonnen om aandacht te vragen voor het lot van kinderen tijdens de oorlog. De organisatie ACORD, Uganda is al jaren actief in Oeganda. Het organiseerde onder andere een tweedaagse conferentie over conflictresolutie in het noorden, waaraan deel genomen werd door vertegenwoordigers van regionale en internationale organisaties. |
Rondom conflictenEr zijn in Oeganda een aantal internationale organisaties actief, die ontwikkelings- samenwerking combineren met programma’s voor de opbouw van de vrede, counseling voor getraumatiseerde oorlogsslachtoffers en rehabilitatie van vluchtelingen. Dit zijn onder andere de Nederlandse SNV, het Deense DANIDA, Volunteers Overseas, World Vision, en Uganda World Learning Incorporated. De organisaties werken over het algemeen samen met Oegandese partnerorganisaties (counterparts). De programma’s richten zich onder andere op educatie en bijscholing, en het opzetten van inkomensgenererende activiteiten. Deze praktische aanpak stelt de mensen in staat in hun onderhoud te voorzien. De achterliggende gedachte is dat zo voorkomen kan worden dat mensen zich uit armoede aansluiten bij de rebellen. Nederland heeft Oeganda geselecteerd als een van de 20 landen voor ontwikkelingssamenwerking. Nederland helpt onder andere met de ontwikkeling van het educatie departement, en de bouw van scholen op het platteland. |
VooruitzichtenAnno 2002 is President Museveni 16 jaar aan het bewind. Het conflict in het noorden woekert voort en kost de staat handen vol geld. Nog dagelijks worden er kinderen door de LRA ontvoerd. Museveni is teruggekomen op zijn voornemen met de LRA rebellenleider Kony te onderhandelen. Hij ziet een oplossing van het conflict in een normalisatie van de relatie met Soedan Ook de situatie met de Karamajong is niet verbeterd, er zijn nog tienduizenden kleine wapens in omloop, ondank diverse ontwapeningsinitiatieven. Omdat de situatie in het noorden zo onveilig is, stagneert daar ook de ontwikkeling. Dit geeft weer aanleiding tot beschuldigingen aan het adres van de regering dat het de zuidelijke districten zou bevoordelen.
De economische groei is nog aanzienlijk, maar er is een groeiende kloof tussen de ontwikkeling van het platteland en de stedelijke gebieden. De onvrede over deze onevenwichtige ontwikkeling groeit. Corruptie is ook nog steeds een probleem. Museveni zelf lijkt niet direct betrokken, maar een aantal van zijn ministers wel. Donorgelden zouden worden misbruikt. De donorgemeenschap is wat huiverig geworden, en stelt steeds nadrukkelijk eisen met betrekking tot corruptiebestrijding. Al met al is de vrede in Oeganda relatief. En stel, Museveni en zijn Movement hebben – zoals tegenstanders beweren- hun langste tijd gehad? Kan een meer-partijen systeem stammenrivaliteit en stammendominantie buiten de deur houden? En wie heeft statuur genoeg om Museveni, gewaardeerd en omtreden als hij is, te kunnen opvolgen? |
Meer informatie op Internet:http://nl.wikipedia.org/wiki/Oeganda: landenprofiel met kaart |
Rebellengroepen zijn de grens overgetrokken en opereren nu vanuit de Soedan, louter om de boel te destabiliseren. De al eerder genoemde rebellenbeweging 
Als Museveni in 1998 troepen naar Kongo stuurt, claimt hij dat hij het volk van de DRC wil mobiliseren, zodat ze zelf hun dictatoriale leider Denis Sassou Kabila af kunnen zetten en een nieuwe leider kiezen. Maar het is duidelijk dat eigenbelang aan Oeganda’s inmenging ten grondslag ligt. De DRC is rijk aan grondstoffen en mineralen, Museveni heeft een oogje op de goudvoorraden in de grond. Pas na lange internationale druk trekt Oeganda in 2000 z’n troepen uit het grootste deel van Kongo terug. Maar in het grensgebied blijft Oeganda betrokken door rebellengroeperingen militaire steun te verlenen. Ook de noordelijke rebellengroepen gebruiken de DRC tegenwoordig als uitvalshoek. Bij de schermutselingen vinden regelmatig burgers de dood.
Oeganda wordt onafhankelijk van Engeland. Milton Obote is de eerste president. Hij wordt in 1971 afgezet door Idi Amin. Na een paar jaar neemt Obote de macht weer over en vlucht Amin naar Soedan. In de jaren ‘70 en ‘80 verslechtert de economische en sociale situatie in het land. 
Mei 1999 