Binnen de multiculturele samenleving zijn er twee visies te onderscheiden: de cultuurrelativisten en de cultuuruniversalisten. De cultuurrelativisten vinden dat elke cultuur van gelijke waarde is en dat je je eigen cultuur dus mag behouden. Cultuuruniversalisten denken dat de ene cultuur beter is dan de andere cultuur. Zij vinden dus dat immigranten zich moeten aanpassen aan onze cultuur (assimilatie).

De mate van aanpassing aan de Nederlandse cultuur kun je onderscheiden in A-, B- en C-cultuurelementen. De A-elementen hebben betrekking op centrale Nederlandse waarden en regels (zoals de grondwet), de B-elementen gaan over het publieke leven (zoals school, werk) en de C-elementen betreffen privézaken (zoals kleding, muziek, relatievorming, huisinrichting).

Links
Linkse politici vinden dat immigranten de Nederlandse basiswaarden en regels moeten accepteren, maar niet noodzakelijk overnemen. De ene cultuur is niet per definitie beter dan een andere. De eigen B- en C-cultuurelementen mogen in stand blijven. Mensen met deze visie zijn voor het mozaïekscenario, waarin culturen elkaar wederzijds beïnvloeden, maar dit niet in elkaar overlopen.

Midden
Politici uit het midden vinden dat nieuwkomers de centrale Nederlandse waarden en regels moeten respecteren én overnemen. Hun oorspronkelijke leefstijl in het publieke leven kan in stand blijven, net als hun privéleven. Mensen met deze visie zijn voor het regenboogscenario, waarin verschillende culturen naast elkaar leven en zich toch een beetje aanpassen aan elkaar.

Rechts
Rechtse politici vinden dat nieuwkomers alleen hun oorspronkelijke cultuur mogen behouden wat betreft het privéleven, verder moeten ze zich aanpassen en inburgeren. Individualiteit is belangrijk en mensen moeten niet als een lid van een groep gezien worden, maar als een vrij persoon. Mensen met deze visie zijn voor het meltingpotscenario, waarin de culturen versmelten, maar waar de belangrijkste waarden en normen worden geleverd door de dominante cultuur.