De relatie tussen Nederland en Kongo terug



De diplomatieke, economische en culturele relaties tussen Nederland en de Democratische Republiek Kongo (het voormalige Zaïre) staan op een laag pitje. Er is een diplomatieke vertegenwoordiging in Kinshassa, bestaande uit een ambassadeur die ook ons land vertegenwoordigt in de Centraal Afrikaanse Republiek. Ook Kongo heeft een ambassadeur in Den Haag. Kongo ontvangt noodhulp uit Nederland (klik hier voor de aard en omvang van de noodhulp).

Handel
Er zijn maar enkele Nederlandse bedrijven actief in Kongo. Een ervan is Heineken dat al sinds 1935 belangen in een brouwerij in het land bezit. De handelsbetrekkingen tussen beide landen stelden al niet zo heel veel voor, maar hebben duidelijk te lijden gehad van de oorlog in het land. De invoer uit Kongo is sinds 2000 meer dan gehalveerd (van 8,4 miljoen euro naar 3,3 miljoen euro). De uitvoer bleef vrijwel stabiel (rond 3,5 miljoen euro). Nederland exporteert vooral voedingsmiddelen (vlees, zuivelproducten) en verder textielafval, chemische producten en machines. De import bestaat grotendeels uit voedingsmiddelen en halffabrikaten.

Kongo is rijk aan delfstoffen, vooral diamanten, olie, goud, tropisch hardhout en coltan. Met de winning en verkoop (en niet zelden smokkel) van deze delfstoffen wordt een belangrijk deel van de oorlog gefinancierd. De opbrengst vloeit in de zakken van krijgsheren en de buurlanden van Kongo, ten koste van de plaatselijke bevolking en het milieu.
Controversieel is vooral de handel in coltan. Dit is een metaal dat vooral in electronica-onderdelen gebruikt wordt. Het zit bijvoorbeeld in de batterijen van mobiele telefoons en in computerchips. Een groot deel van de wereldproductie van coltan komt uit Kongo. Natuur en milieu hebben zwaar te lijden van de winning ervan. In het Kahuzi-Biega National Park heeft de coltanmijnbouw geleid tot de uitroeiing van meer dan de helft van de bedreigde Oosterse Laagland Gorilla. De opbrengsten van deze handel worden gebruikt om de oorlog te financieren. Een van de bedrijven die in coltan handelt is Eagles Wings Resources (EWR).
Eagles Wings Resources is een joint venture tussen het Amerikaanse Trinitech en het Nederlandse Chemie Pharmacie Holland (CPH). Haar plaatselijke vertegenwoordiger in Kigali (Rwanda) is Alfred Rwigema, een zwager van Paul Kagame. De VN beschuldigden President Kagame ervan een cruciale rol te spelen in de ontginning van de Kongolese grondstoffen. In de jaren 2000-2002 zou EWR honderdduizenden euro’s exportbelasting hebben betaald aan de Rassemblement Congolais pour la Démocratie (RCD) Goma, een van de rebellengroeperingen in Kongo. Volgens CPH heeft het in maart 2002 zijn activiteiten in het Grote Meren-gebied (Kongo, Rwanda en Burundi) gestaakt.

Over de betrokkenheid van Chemie Pharmacie Holland bij de import van coltan uit het door rebellen bezette gebied in het oosten van Kongo zijn door verschillende Tweede Kamerleden vragen gesteld aan de regering. De minister van Buitenlandse Zaken en de (toenmalige) staatssecretaris van Buitenlandse Zaken voor ontwikkelingssamenwerking hebben geantwoord dat uit gesprekken met de directie van Chemie Pharmacie Holland is gebleken dat de informatie van de VN niet correct was en dat het bedrijf bovendien sinds maart 2002 alle activiteiten in het Grote Merengebied heeft gestaakt.

CPH is niet het enige Nederlandse bedrijf dat met de handel in coltan en andere grondstoffen uit Kongo in verband wordt gebracht. Ook transportbedrijf Steinweg wordt in een rapport van IPIS (International Peace Information Service) genoemd als een van de belangrijkste transporteurs van coltan uit Kongo. Dit handelsbedrijf zorgt voor het vervoer van het erts uit Kongo naar klanten in Europa. Bovendien zijn er verdenkingen gerezen tegen luchtvaartmaatschappij Martinair die uit Kongo gesmokkeld coltan zou vervoeren vanuit de Rwandese hoofdstad Kigali naar Amsterdam. Martinair heeft deze beschuldigingen ontkend, maar het is onduidelijk in hoeverre zij weet heeft van de exacte inhoud van de ladingen die geleverd wordt door Alliance Express, het toeleverbedrijf van Martinair in Kigali.

naar boven