De dood als straf
Veel mensen weten dat de Verenigde Naties een document hebben opgesteld waarin de mensenrechten staan opgeschreven. Dit document komt uit 1948 en heet de 'Universele Verklaring van de Rechten van de Mens', afgekort als UVRM.
Wat de meeste mensen niet weten is dat in Europa in 1950 een document is opgesteld dat nog een stapje verder gaat dan de UVRM. Dat document is het 'Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden', afgekort als EVRM.
De UVRM en het EVRM, dat scheelt maar één letter. Maar er is een groot verschil tussen UVRM en EVRM.
De UVRM is een 'verklaring', een plechtige belofte. Alle landen beloven zich aan de mensenrechten te houden, maar als een land dat niet doet, kun je niet naar de rechter stappen en dat land aanklagen.
Het EVRM is een 'verdrag'. Als een land zich niet aan de mensenrechten in dit verdrag houdt, kun je wél naar de rechter stappen en dat land aanklagen.
De artikelen die over de mensenrechten zelf gaan, lijken vaak op elkaar:
UVRM: Een ieder heeft recht op vrijheid van mening en meningsuiting.
EVRM: Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting.
Toch zijn er ook verschillen. Het meest duidelijke is dat ten aanzien van de doodstraf.
In de UVRM wordt de doodstraf niet genoemd. In artikel 3 kun je alleen lezen: 'Iedereen heeft recht op leven'.
In het EVRM wordt de doodstraf wel genoemd: ‘De doodstraf is afgeschaft. Niemand wordt tot een dergelijke straf veroordeeld of terechtgesteld.’
Het EVRM is opgesteld door de Raad van Europa. Daarvan zijn 47 landen in Europa (incl. Rusland en Turkije) lid. De enige twee Europese landen die geen lid zijn, zijn Wit-Rusland en Vaticaanstad.
In de eerste versies van het EVRM stond nog geen tekst over de doodstraf. Die is later toegevoegd in 1984.
Dat is nog een verschil tussen UVRM en EVRM: de UVRM wordt nooit gewijzigd; de EVRM is herhaaldelijk aangepast. Landen die voor 1984 al lid waren van de Raad van Europa, konden lid blijven - ook al hebben ze de doodstraf nog wel in hun wetboeken staan; als ze de doodstraf maar niet uitvoeren.
Onder die 47 landen die lid zijn van de Raad van Europa zijn ook alle 27 landen van de Europese Unie. Een land dat lid wil worden van de EU moet de doodstraf ook echt afschaffen. Toen Turkije aangaf in de toekomst lid te willen worden van de EU, moest het land eerst de doodstraf uit het wetboek halen. Dat heeft Turkije in 2002 gedaan.
10 Oktober is uitgeroepen tot Europese Dag tegen de Doodstraf.
Amnesty International wil de Europese Dag tegen de Doodstraf omzetten in een Werelddag tegen de Doodstraf. De Europese Unie steunt dat idee.
Namens de EU gaan jullie de Verenigde Naties vragen om de doodstraf wereldwijd te stoppen. Zo'n verzoek doen heet met mooie woorden een resolutie indienen. Om zo'n resolutie te kunnen opstellen moet je wel eerst goed de bronnen bestuderen!