- ACS-landen
Voormalige koloniën van landen in Europa gelegen in Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan. Vertaling van de internationaal gehanteerde term ‘ACP countries’ (African, Carribean and Pacific countries).
- Ad valorem-tarief
Belasting of andere heffing op een product op basis van zijn waarde en niet op basis van zijn omvang, grootte, gewicht of andere factor.
- Bevoorrechte of preferentiële toegang
Voorkeursbehandeling voor producten van het ene land boven producten van het andere land. De ACS-landen hadden een preferentiële toegang voor met name landbouw-producten (suiker, bananen, mango’s e.d.) op de markten van de Europese Unie. Dat betekende dat ze minder of helemaal geen invoerrechten hoefden te betalen, terwijl voor dezelfde producten van niet-ACS-landen meer invoerrechten betaald moesten worden. Deze voorkeursbehandeling is door de Wereldhandelsorganisatie WTO verboden.
- Case study
Onderzoek van een bepaald, bijzonder geval. Het gaat bij een case study altijd om concrete activiteiten of individuele personen.
- Derde Wereld
Het begrip ‘Derde Wereld’ is synoniem voor het geheel van alle ontwikkelingslanden (te vinden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika), waar grote armoede het maatschappelijk leven bepaalt. De term ‘Derde Wereld’ werd voor het eerst gebruikt in 1952 door de Franse demograaf Alfred Sauvy. Hij wou een parallel suggereren tussen de wereld van de arme landen en de bestaanscondities van de derde stand ten tijde van het Franse Ancien Régime, de groep van burgers, vaklui en boeren zonder privileges. Volgens anderen werd de term voor het eerst gebruikt in de jaren ‘50 om een derde groep landen mee aan te duiden die niet behoorden tot de twee heersende machtsblokken van dat moment, het NAVO-bondgenootschap en het Warschaupact.
- Diensten
Onder een dienst verstaat men in de economie niet-fysieke goederen. Een goed is stoffelijk, bijvoorbeeld een stofzuiger of een appel, terwijl een dienst niet stoffelijk is. Een dienst is vluchtig en moet afgenomen worden op het moment van productie. Als je niet op tijd in de bioscoop bent met je kaartje, dan is het kaartje verlopen. De dienstverlening heeft dan al plaats gehad. Diensten zijn uiteenlopend van aard, enkele voorbeelden zijn:de behandeling van een patiënt (arts); het opstellen van de jaarrekening (accountant); het repareren van een auto (garage); het repareren van een waterleiding (loodgieter); het opleiden van leerlingen/studenten (docent).
- EBA
Afkorting van ‘Everything but arms’: alle producten met uitzondering van wapens. In het kader van Everything but Arms werden voor de ongeveer 50 minst ontwikkelde landen alle invoertarieven in de EU (met uitzondering van wapens) tot nul gereduceerd zonder dat deze landen daar iets tegenover hoeven te stellen.
- EPA: Economische Partnerschapsakkoorden
Vrijhandelsovereenkomsten tussen de Europese Unie en de ACS-landen die handel in goederen, diensten (zoals communicatie en transport), investeringen, overheids-aanbestedingen en intellectuele eigendomsrechten regelen volgens de daartoe geldende regels van de Wereldhandelsorganisatie WTO.
In sommige Nederlandstalige EU-geschriften ook wel Economische Partnerschaps-overeenkomsten (EPO) genoemd.
- Gevoelige producten
‘Gevoelige producten’ zijn producten waarvoor geldt dat liberalisatie van de markt grote sociaal-economische onrust kan veroorzaken, doordat regionale producenten op hun thuismarkten niet kunnen concurreren met producten uit de EU. Het betreft producten die in het land zelf worden geproduceerd en waarvan de productie de belangrijkste bron van inkomsten voor de mensen vormt. Deze ‘gevoelige producten’ kunnen volgens afspraak met de EU profiteren van enige bescherming tegen ongewenste gevolgen van liberalisatie.
- IEPA
Interim EPA. De IEPA’s zijn tussentijdse EPA’s op het gebied van goederen die tussen ACS-landen en de EU zijn afgesloten na het verstrijken van de deadline van 1-1-2008. Met het sluiten van een IEPA verplichten landen zich door te onderhandelen over een volledige EPA, een vrijhandelsakkoord over alle terreinen (naast goederen ook diensten, investeringen e.d.).
- Importheffing of importbelasting
Een belasting die wordt geheven bij de invoer van goederen en diensten. Hierdoor wordt de invoer duurder en dus minder aantrekkelijk. Zo’n heffing is een vorm van protectie en wordt gebruikt om de eigen industrie en werkgelegenheid te beschermen.
- Intellectuele eigendomsrechten
Intellectuele eigendomsrechten is een verzamelnaam voor een aantal rechten die je als bedenker van werk beschermt. Voorbeelden van zaken die vallen onder intellectuele eigendomsrechten zijn: de handelsnaam (de naam van de onderneming mag niet zomaar gebruikt worden door anderen), de merken (het logo van het bedrijf of van specifieke producten is ook een intellectueel eigendom), auteursrechten (alles wat wordt geschreven of ontworpen valt onder het auteursrecht. Daardoor mag een handleiding, advertentie of brochure niet zonder meer overgeschreven worden), model- en auteursrechten (dit geldt als je een nieuw uiterlijk voor een bestaand product ontwerpt) en octrooien (in het geval van technische uitvindingen die je via registratie beschermt).
- Liberalisatie van de markt
Vrijmaking van het handels- en betalingsverkeer, vooral door trapsgewijze vermindering van de invoerrechten. Door liberalisatie ontstaat er concurrentie tussen aanbieders, hetgeen zou leiden tot grotere keuzevrijheid voor consumenten.
- Lokale of regionale markt
Verkoop van producten in de directe omgeving van de producent.
- Marktaandeel
Marktaandeel is een begrip dat in de economie wordt gebruikt. Het marktaandeel van een product wil zeggen hoeveel procent van de markt dit product gebruikt ten opzichte van soortgelijke producten. Stel producent X verkoopt een miljoen MP3-spelers in Nederland en heeft 40% van de markt; dan wil dat zeggen dat de totale verkoop van MP3-spelers in Nederland 2,5 miljoen bedraagt en dat producent X daarvan er 1 miljoen verkocht heeft (40% van 2,5 miljoen).
- Millenniumdoelen
Millenniumdoelen, soms ook wel millenniumontwikkelingsdoelen genaamd, zijn acht concrete en meetbare doelen die door de Verenigde Naties in 2000 zijn opgesteld. De millenniumdoelen moeten ervoor zorgen dat de armoede in de wereld wordt teruggedrongen.
- Minimaliseren (van kosten)
Het verlagen van productiekosten door het productieproces zo optimaal mogelijk te laten verlopen.
- Minst Ontwikkeld Land
De Minst Ontwikkelde Landen is een categorie landen die wereldwijd gezien de grootste ontwikkelingsachterstand hebben (of met andere woorden: waar de grootste armoede heerst). Het gaat in totaal om zo’n 50 landen, voor het merendeel gelegen in Afrika (33), maar ook in Azië (10), de Stille Oceaan (5) en de Caraïben (1). De MOL’s hebben recht op een preferentiële toegang van hun producten op de EU-markten.
- Moratorium
In het recht is een moratorium (afkomstig van het Latijnse morari, uitstellen) een juridische rechtsmiddel, waarbij het crediteuren voor een bepaalde tijd onmogelijk wordt gemaakt om, ten behoeve van de betaling van schulden, zich te verhalen op het vermogen van de debiteur. Dit kan betrekking hebben op natuurlijke en rechtspersonen maar ook op landen.
- Niet-traditionele goederen
Goederen die een land pas sinds korte tijd produceert en eventueel uitvoert. Antoniem van ‘traditionele goederen’.
- Preferentiële of bevoorrechte toegang
Voorkeursbehandeling voor producten van het ene land boven producten van het andere land. De ACS-landen hadden een preferentiële toegang voor met name landbouw-producten (suiker, bananen, mango’s e.d.) op de markten van de Europese Unie. Dat betekende dat ze minder of helemaal geen invoerrechten hoefden te betalen, terwijl voor dezelfde producten van niet-ACS-landen meer invoerrechten betaald moesten worden. Deze voorkeursbehandeling is door de Wereldhandelsorganisatie WTO verboden.
- Privatisering
Het overdragen van taken uit de publieke sector naar de particuliere sector. Een voorbeeld: het leveren van drinkwater was tientallen jaren lang een taak van de overheid. Na de privatisering wordt het leveren van drinkwater in Nederland verzorgd door verschillende particuliere organisatie zoals Vitens en Evides.
- Quotumsysteem
Een systeem waarin producenten het recht hebben om een bepaalde hoeveelheid of een bepaald aantal producten te produceren en te verkopen. Als er meer wordt geproduceerd wordt het ‘overschot’ beboet of mag het niet worden verkocht.
- Sanctie
Een sanctie (uit het Latijn: sanctio, van sancire = heiligen, onschendbaar maken; bekrachtigen; op straffe verbieden) is een straf die kan worden opgelegd aan personen, groepen, bedrijven of landen ter bestraffing van bepaald ongewenst gedrag. Een sanctie kan ook een boete zijn of een economische boycot.
- Tomatenoverschot (Engels: tomato glut)
Samenvallen van de oogst in de verschillende regio’s, waardoor er veel aanbod is en daardoor lage prijzen.
- Traditionele goederen
Goederen die een land van oudsher produceert en eventueel uitvoert.
- Volledige EPA
Een EPA op alle terreinen waarover wordt onderhandeld (handel in goederen, diensten (zoals communicatie en transport), investeringen, overheids¬aanbestedingen en intellectuele eigendomsrechten).
- Vrijhandel
Vrijhandel is een vrij verkeer van goederen en diensten tussen verschillende landen, zonder importheffingen.
Zie ook het Campagnewoordenboek en de EPA-reader in de rubriek ‘Downloads’.
|
