EU en de vluchtelingen
Vluchtelingen hebben altijd een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Nederland en van Europa. Heb je je wel eens afgevraagd waarom niet iedere Nederlander een Nederlands klinkende achternaam heeft, maar bijvoorbeeld Montagne, Cuisinier of Cohen heet? Acteur en popzanger Daniël Boissevan stamt af van de Franse Hugenoten die in de 17e eeuw uit Frankrijk naar Nederland zijn gevlucht. Hockeyster Fatima Moreiro de Melo (ook bekend van de tvreclame) stamt af van de Portugese joden die in de 16e eeuw uit Portugal naar Nederland zijn gevlucht toen joden daar gedwongen werden zich tot het katholicisme te bekeren.
Daniël Boissevain en Fatima Moreiro de Melo;
hun voorouders zijn ooit gevlucht naar Nederland
In de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) waren miljoenen mensen op vlucht in Europa. Nederland was neutraal en deed niet mee met de oorlog. Uit België vluchtte toen één miljoen mensen naar Nederland. De bevolking groeide in enkele weken tijd van zes miljoen naar zeven miljoen mensen. De Nederlanders maakten er een nationale sport van om de vluchtelingen zo goed mogelijk op te vangen. Nog tijdens en na de oorlog keerden de meeste vluchtelingen terug, maar er bleven ook diverse gevluchte Belgen voorgoed in Nederland wonen.
Belgen in 1914 in een Nederlands opvangkamp
Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog waren er nog veel meer mensen in Europa op de vlucht. Nog voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog vluchtten veel joden uit Duitsland naar andere landen in Europa, vooral na 1938 toen in één nacht 7500 winkels van joodse eigenaren in Duitsland vernietigd werden.
In 1933 is de familie Frank voor de nazi's uit Duitsland naar Nederland gevlucht. De dochter Anne Frank is wereldberoemd geworden dankzij haar dagboek dat werd uitgegeven na haar dood in een concentratiekamp.
Anne Frank op een Duitse postzegel uit 1979
Op het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 zijn er in Europa meer dan 30 miljoen vluchtelingen. De landen in Europa liggen grotendeels in puin en zijn niet altijd in staat om grote groepen vluchtelingen op te vangen. Om het vluchtelingenprobleem aan te pakken, richten de Verenigde Naties het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR) op. Deze VN-organisatie gaat op 1 januari 1951 van start. De UNHCR probeert ervoor te zorgen dat vluchtelingen in een ander land asiel (= bescherming) krijgen en dat ze vervolgens kunnen kiezen tussen vrijwillig terugkeren naar hun eigen land, een nieuw bestaan opbouwen in hun gastland of doorreizen naar een ander land om daar een nieuw bestaan op te bouwen. In de beginttijd van de UNHCR zijn de meeste vluchtelingen in Europa te vinden. Daarna komen er steeds meer vluchtelingen in ontwikkelingslanden.
Vluchtelingen in Europa in 1945
De vluchtelingen uit ontwikkelingslanden zoeken ook hun weg naar Europa. Anders dan in de Eerste Wereldoorlog zijn vluchtelingen in Europa nu niet meer zo welkom. De Europese Unie -waar 28 van de 48 landen in Europa lid van zijn- probeert zoveel mogelijk vluchtelingen buiten de poorten te houden met strenge maatregelen. Daarover kun je meer lezen bij het onderdeel 'Grensbewaking' (zie het menu hiernaast onder 'Extra teksten'). De maatregelen zijn zo streng dat veel mensenrechtenorganisaties over de EU spreken als 'Fort Europa' (zie het menu hiernaast onder 'Extra teksten').
Wereldkaart met de belangrijkste routes van vluchtelingen en migranten;
Je ziet dat Europa een belangrijk toevluchtsoord is
De hoogste baas van Amnesty International heeft in april 2008 gezegd dat vluchtelingen slecht af zijn in Europa. Irene Khan, secretaris-generaal van Amnesty, ropet de leden van het Europees Parlement op om zich meer in te zetten voor de rechten van vluchtelingen. Volgens haar maken de parlementariërs zich drukker om de mensenrechten ver weg (bijvoorbeeld van de Tibetanen in China) dan in het eigen Europa. Khan wijst ook op de grote verschillen in de afhandeling van asielverzoeken tussen de verschillende EU-landen. In Zweden en Duitsland krijgt 80% van de Irakezen asiel (= bescherming; ze mogen blijven), in Engeland is dat maar 12%. "Het huidige systeem is oneerlijk", zegt Khan.