Officieel kan een asielzoeker (= een vluchteling die bescherming zoekt tegen vervolging in eigen land of die op de vlucht is voor een oorlog) maar in één EU-land asiel aanvragen. Wordt hij in dat land afgewezen, dan mag hij niet nogmaals een verzoek in een ander EU-land indienen.
In praktijk is het heel moeilijk om vast te stellen of een vluchteling niet eerder in een ander EU-land asiel heeft aangevraagd. Dat noemen we asielhoppen: van het ene land naar het andere land gaan in de hoop ergens een verblijfsvergunning te krijgen.
Eurodac
Om het 'asielhoppen' tegen te gaan, maakt de EU steeds vaker en steeds meer gebruik van allerlei technische hulpmiddelen. Intelligente satellieten, onbemande vliegtuigen en warmteradars zorgen voor de controle in afgelegen gebieden. Een van de belangrijkste hulpmiddelen is Eurodac, een centraal systeem voor het opslaan van vingerafdrukken van vluchtelingen.
Naast de digitale vingerafdrukken zitten in het systeem: de naam van het land waar de vingerafdrukken zijn afgenomen, de plaats en de datum van een eventuele asielaanvraag, het geslacht (m/v), alsook de datum waarop de vingerafdrukken zijn genomen en de datum waarop de gegevens naar de centrale eenheid zijn doorgestuurd. Deze gegevens worden genoteerd voor iedere persoon ouder dan 14 jaar.
Als een vreemdeling in Nederland wordt aangehouden en uit de gegevens in Eurodac blijkt dat zijn vingerafdrukken eerder in Frankrijk zijn afgenomen, wordt hij naar Frankrijk teruggestuurd. Dat land moet er dan voor zorgen dat hij óf asiel krijgt in Frankrijk óf naar zijn vaderland wordt uitgezet.
Eurodac is gericht op vluchtelingen die het al gelukt is om de Europese Unie binnen te komen. De EU heeft ook maatregelen genomen om zoveel mogelijk vreemdelingen aan de buitengrenzen van de EU tegen te houden.
Frontex
In 2004 hebben de Schengenlanden Frontex opgericht. De naam Frontex komt van het Franse Frontières extérieures, in het Nederlands: buitengrenzen. Frontex is een organisatie die de controles aan de buitengrenzen coördineert, maar het doet meer: Frontex leidt grenswachten op en kan technische en andere hulp geven bij de grenscontroles. Nederland heeft Frontex apparatuur geleverd voor het herkennen van valse paspoorten. Nederland heeft ook een fregat naar de Middellandse Zee gestuurd om Frontex bij Malta te helpen bootvluchtelingen te onderscheppen. Frontex is vrij succesvol: terwijl het aantal asielaanvragen wereldwijd stijgt, daalt het aantal in Europa. In 2007 heeft Frontex 53.000 vluchtelingen onderschept en teruggestuurd.
Mensenrechtenorganisaties hebben grote kritiek op Frontex. Nicola Duckworth van Amnesty International: "De autoriteiten van Spanje en Marokko gebruiken niet alleen excessieve dwang om asielzoekers gedwongen terug te sturen, in veel gevallen worden ze direct uitgewezen en in grote getalen teruggestuurd naar landen waar ze het risico lopen gemarteld of op andere manieren slecht behandeld te worden. Door hen uit te wijzen hebben beide landen hun nationale en internationale verplichtingen jegens asielzoekers geschonden."
Er zitten uiteraard veel gelukzoekers onder bijvoorbeeld de bootvluchtelingen die van Noord-Afrika naar, Spanje, Malta en Italië varen, maar ook mensen die een gegronde reden hebben om te vluchten. Al deze mensen worden teruggestuurd, zonder dat duidelijk is of ze wel een eerlijke kans krijgen om asiel aan te vragen. En ze worden teruggestuurd naar landen als Libië dat het niet zo nauw neemt met de mensenrechten. Onbekend is wat er met de teruggestuurde vluchtelingen in Libië gebeurt. Van Eritrea zijn berichten bekend dat teruggestuurde vluchtelingen gemarteld werden.
Over de (boot)vluchtelingen en hun wanhopige pogingen om de Europese Unie binnen te komen, kun je meer lezen bij het onderdeel 'Fort Europa' (zie het menu hiernaast onder 'Extra teksten').
Illegale grensovergang bij Melilla (grens Marokko-Spanje);
de foto is met een nachtkijker genomen