ja_mageia

Westerse landen proberen het personeelstekort in de zorg op te lossen door medisch personeel uit Afrika en Azië te lokken. De problemen dáár worden hierdoor groter.

Wereldwijd is er een groeiend tekort aan zorgverleners. De World Health Organisation (WHO) schat dat op korte termijn ruim vier miljoen mensen extra nodig zijn. Hoewel ook de Verenigde Staten en Europa met tekorten kampen, raakt het Afrika en Azië harder.

Welvarende landen rekruteren grote aantallen verpleegkundigen en dokters in Afrika ten zuiden van de Sahara. De WHO becijferde in 2006 dat er ruim 18.000 Afrikaanse artsen werken in de landen die zijn aangesloten bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Dat is 23 procent van het aantal dokters in Afrika. Met 110 zorgverleners uit ontwikkelingslanden blijft het aandeel van Nederland beperkt.

Vooral de VS en Groot-Brittannië werven personeel in arme landen. In vergelijking met het opleiden van zorgverleners in eigen land is dat snel en goedkoop. Taal is een minder grote barrière dan in de meeste andere landen, omdat veel mensen Engels spreken. In Groot-Brittannië is een op de drie dokters in het buitenland geschoold.



[onderschrift: Deze dokter werkzaam in Engeland heeft zijn opleiding in India gehad]

Migratie van dokters en verpleegkundigen naar Groot-Brittannië kostte Ghana tussen 1998 en 2002 35 miljoen pond, die het land geïnvesteerd had in opleidingen. Groot-Brittannië spaarde 65 miljoen pond uit, die het niet hoefde te besteden aan dure opleidingsplaatsen. „Het is een omgekeerde vorm van ontwikkelingshulp”, zegt Tijtsma. „Het ontwikkelingsgeld dat Groot-Brittannië beschikbaar stelt voor de Ghanese zorgsector, wordt als het ware terugverdiend.”

Waar een tekort aan zorgverleners in kwetsbare landen toe kan leiden, beschreef het medisch-wetenschappelijke tijdschrift The Lancet in februari 2008 in een themanummer. Kort daarvoor was in het Oegandese Lira Ziekenhuis een crisissituatie ontstaan, omdat er simpelweg geen personeel was. Zwangere vrouwen hielpen elkaar bij de bevalling. Zeven patiënten overleden – hun ontbindende lichamen bleven liggen omdat er niemand was om ze op te ruimen.

In Oeganda wonen naar schatting 31 miljoen mensen. Voor al die mensen zijn er nog geen 2000 dokters. Dat betekent dat er ongeveer zes dokters voor 100.000 mensen zijn: in Nederland zijn dat er 50. De dokters díe er zijn, zijn meestal gevestigd in de stad. In sloppenwijken en dorpen, waar het grootste deel van de bevolking woont, is vaak geen toegang tot zorg. En ziekenhuizen, zoals het Lira Ziekenhuis, blijven onbemensd.

Oeganda vormt in Afrika geen uitzondering. Van de 57 landen die te weinig zorgverleners hebben, ligt twee derde in Afrika. Het continent kampt met een grote ziektelast. Van alle zieke mensen ter wereld, woont 25 procent in Afrika, terwijl het continent maar 3 procent van de zorgverleners heeft.


Een oegandese dokter onderzoekt een klein meisje

Vanuit het perspectief van de zorgverleners is migratie naar een westers land goed te begrijpen. In de eerste plaats verdienen dokters en verpleegkundigen in het Westen veel beter. Tijtsma: „Het wordt gezien als een goede carrièrestap.” Geld is een belangrijke drijfveer om te gaan. Bovendien zijn de werkomstandigheden in veel Afrikaanse ziekenhuizen slecht. Daarnaast is het risico om hiv op te lopen groot, zijn de faciliteiten beperkt en zijn goede medicijnen vaak niet voorhanden.