|
Oordeel: een oordeel is een uitspraak of een mening die als 'waar' wordt beschouwd. Een oordeel is gebaseerd op feiten.
Vooroordeel: een vooroordeel is een mening die mensen al bij voorbaat in hun hoofd hebben over andere (groepen) mensen, zonder te weten of het wel klopt met de feiten.
Dus: als je op grond van zaken als iemands uiterlijk, afkomst of religie je mening al over iemand klaar hebt, zonder dat je die persoon eigenlijk kent, heb je een vooroordeel.
Vooroordelen ontmaskeren
Nederlanders zijn gierig, Belgen zijn dom, gehandicapten zijn zielig, Derde Wereldkinderen zijn bedelaars en vluchtelingen zijn profiteurs. Allemaal vooroordelen. Het zijn beweringen die bij nader inzien niet waar zijn. Soms zijn vooroordelen grappig, bijvoorbeeld in de reclame. Meestal zijn ze hardnekkig en schadelijk voor groepen mensen.
Vooroordelen zitten in het hoofd van alle mensen. Soms zijn vooroordelen onschuldig. Iedereen mag denken wat ie wil. Vooroordelen kunnen ook heel vernederend zijn voor andere mensen wanneer het niet alleen bij gedachten blijft. Dan wordt het discriminatie en dat is bij de wet verboden.
Vooroordelen zijn een verdedigingsmechanisme voor mensen. Ze vormen een bescherming tegen het onbekende dat als bedreigend wordt ervaren. Het gaat echter mis indien er helemaal geen sprake is van reële bedreiging en groepen mensen een negatief stempel krijgen.
Alle mensen hebben vooroordelen, maar kinderen worden er niet mee geboren. Vooroordelen zijn aangeleerd. We kunnen ze ook weer afleren.
Een vooroordeel hoeft niet per definitie negatief te zijn want we kennen ook positieve. De beweringen 'vrouwen kunnen niet autorijden' of 'Surinamers zijn lui' zijn negatief. Het zijn onjuiste generalisaties. De beweringen 'vrouwen zijn gevoeliger dan mannen' of 'een nootje van Duyvis is altijd oké' zijn positief geformuleerd, maar net zo onwaar als de negatieve vooroordelen.
Vooroordelen zijn bijna altijd stereotiep. Eén bepaald element van een groep mensen wordt benadrukt. En omdat we vooral de dingen tot ons laten doordringen, die ondersteunen wat we toch al vinden, worden vooroordelen meestal bevestigd. Als we iets meemaken dat in strijd is met ons vooroordeel zeggen we: `Ja, maar dat is een uitzondering'. En prompt stellen we er weer een verhaal tegenover dat het negatieve vooroordeel bevestigt.
Wie hebben vooroordelen?
Bijna alle mensen hebben wel vooroordelen over mensen uit andere groepen. Nederlanders over Marokkanen, Marokkanen over Nederlanders, Turken over Surinamers, Surinamers over Turken, enzovoorts, enzovoorts. Mannen hebben vooroordelen over vrouwen, vrouwen over mannen, homoseksuelen over heteroseksuelen en omgekeerd, jongeren over ouderen en, gek genoeg, ouderen ook over jongeren. Eigenlijk heeft iedereen, ook jij, wel een stel vooroordelen.
Wat zijn de gevolgen van vooroordelen?
Vooroordelen zijn vaak negatief en kloppen meestal niet met de werkelijkheid. Daardoor hebben ze pijnlijke gevolgen. Vooral als ze als excuus worden gebruikt om iemand oneerlijk te behandelen: vooroordelen kunnen leiden tot discriminatie. Door vooroordelen krijgen mensen niet de kans om te laten zien wie ze zijn of wat ze kunnen. Islamitische vrouwen die hoofddoekjes dragen, hebben bijvoorbeeld meer moeite om aan een baan of stage te komen dan andere vrouwen. Sommige werkgevers onderzoeken namelijk niet of die vrouwen geschikt zijn voor een functie, maar laten zich bij voorbaat afschrikken door het hoofddoekje en de ideeën die ze hebben over vrouwen met hoofddoekjes.
|
