Islam in the Spotlight

De Amerikaanse politieke wetenschapper Huntington publiceerde in 1993 een boek waarin hij uitlegt dat het Westen en de Islam fundamenteel op gewelddadige wijze met elkaar overhoop zullen liggen. Na de Koude Oorlog was er bij velen het idee dat de grote tegenstellingen in de wereld voorbij zouden zijn. Huntington, die met zijn theorie over 'botsende beschavingen' kwam, was het hier niet mee eens.  

Volgens Huntington zijn de conflicten wereldwijd steeds meer het gevolg van culturele en religieuze verschillen. Het gaat veel minder om arm-rijk tegenstellingen. "De breuklijnen tussen beschavingen zullen de gevechtslinies van de toekomst zijn."

Je kunt stellen dat Huntington een en ander goed heeft gezien heeft, denk aan de aanslagen van 11 september 2001, de oorlog in Afghanistan, de Irakoorlog, aanslagen op Bali, in Madrid en Londen. Feit is dat er een hele rij botsingen heeft plaatsgehad. De verklaring is niet zo éénduidig. Zo is er géén sprake van één islamitische beschaving. Binnen de islamitische wereld zijn er verschillende visies. Denk bijvoorbeeld aan de twee grootste stromingen, de soennieten en de sjiieten.

Een groot punt van onbegrip tussen de westerse en de islamitische wereld ligt in de manier waarop we kijken naar democratie en mensenrechten. Onze opvattingen daarover zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). Ieder lid van de Verenigde Naties moet deze verklaring ondertekenen. De verklaring is vlak na de oorlog vooral onder westerse invloed opgesteld.  

Andere beschavingen dan de westerse hebben niet zo veel met die universele verklaring, met democratie en mensenrechten. Veel moslims zijn van mening dat de sharia, de rechten en plichten die voortkomen uit de leer van Mohammed, voldoende richtlijnen geeft. En de islam heeft een lastige verhouding met democratie: de Koran schrijft voor hoe te leven en hoe te handelen, daarover wordt niet met meerderheid van stemmen beslist. Aan de andere kant, een land als Turkije laat goed zien dat islam en democratie elkaar niet in de weg hoeven te zitten.