Islam in the Spotlight

Al in de tijd van de VOC bestonden er contacten met moslims. Uit deze tijd stammen ook de eerste bekeringen tot de Islam van autochtone Nederlanders, zoals Ivan de Veenboer.

In 1879 wordt voor het eerst melding gemaakt van moslims in Nederland. Bij de volkstelling van 1889 blijken er 49 ‘Mohammedanen’ te wonen. Deze eerste moslims waren immigranten uit Nederlands-Indië, en woonden in Den Haag. Tot de Tweede Wereldoorlog bedroeg het aantal moslims nooit meer dan enkele honderden.

In 1947 hebben missionarissen van de Ahmadiyya-Qadian beweging uit Pakistan de islam naar Nederland gebracht. In de daaropvolgende jaren werden de eerste twee moskeeën in Nederland gebouwd: de Mobarak Moskee van de Ahmadiyya in Den Haag  en een houten barak in het opvangkamp voor Molukse ex-KNIL militairen in Balk (Friesland). In 1953 kwam de eerste redelijk toegankelijke Nederlandse vertaling van de Koran beschikbaar. De eerste stenen moskee, de Mobarakmoskee in Den Haag (foto rechts), verrees in 1955.

Na 1960 arriveerden jaarlijks tienduizenden Turkse en Marokkaanse gastarbeiders in Nederland om te werken in de Nederlandse industrie. In de jaren zeventig en tachtig lieten veel gastarbeiders hun gezinnen overkomen. De gedachte aan een spoedige terugkeer naar het vaderland verdween naar de achtergrond, en de gastarbeiders zochten, samen met hun gezinnen, een plek in de Nederlandse samenleving. Daar hoorde bij dat zij ruimte zochten voor hun geloofsbeleving. Het aantal moskeeën nam snel toe. De eerste moskeeën waren vaak ‘huiskamermoskeeën’; later werden bedrijfspanden, scholen en verenigingsgebouwen gehuurd of gekocht. Later werden 'echte' moskeeën gebouwd. De eerste was de Yunus Enre Moskee in Almelo. In april 2006 werd de Turkse Mevlana Moskee als mooiste gebouw in Rotterdam verkozen.

In 1963 kwamen de eerste meldingen binnen van bekeerde autochtone Nederlanders in Nederland zelf. Het ging hier om naar schatting driehonderd Nederlanders. Tegenwoordig zijn er zo'n twaalfduizend Nederlanders bekeerd tot de Islam .

In 1975 werd de ex-kolonie Suriname onafhankelijk. De Surinaamse bevolking was bevreesd dat de deur naar Nederland voor goed op slot zou gaan. Tot aan de overgangsregeling van 1980 maakten 300.000 Surinamers gebruik van de mogelijkheid zich in Nederland te vestigen. Zo’n 10% van de Surinamers in Nederland is moslim. Het gaat voornamelijk om mensen die oorspronkelijk uit India of Java kwamen.
Niet alleen gastarbeid en gezinshereniging leidden tot een groei van de moslimbevolking; vanaf eind jaren ‘80 nam hun aantal ook toe als gevolg van een groeiende stroom van vluchtelingen en asielzoekers uit het Midden-Oosten.

In 2006 waren er 47 islamitische basisscholen en twee middelbare scholen (het Islamitisch College Amsterdam sinds 2001 en Islamitische Scholengemeenschap Ibn Ghaldoun in Rotterdam sinds 2000). Uit een onderzoek bleek dat er vraag was naar tenminste honderd basisscholen. Sinds halverwege de jaren negentig van de 20e eeuw bestaan er twee (niet door de overheid erkende) islamitische universiteiten, terwijl er in 2005 minstens vier officieuze islamitische instituten voor hoger onderwijs geteld werden.

Nu (2011) telt Nederland naar schatting ruim 900 duizend moslims en 453 moskeeën.

Het herkomstland wordt door het CBS geregistreerd, het geloof niet. Hoe weet het Centraal Bureau voor de Statistiek ) dan hoeveel moslims er zijn? Vroeger werd dat bepaald aan de hand van het percentage moslims in het land van herkomst. Als er tweehonderd Turken zijn, en van alle Turken (in Turkije) is 80%  moslim, dan zijn er dus 160 moslims. Tegenwoordig doet het cbs regelmatig onderzoek onder tienduizend mensen naar 'de leefsituatie', waarbij ook naar geloof wordt gevraagd. Het is dus een steekproef en de schattingen lopen een beetje uiteen, maar het cbs houdt het op ruim 900.000 moslims in Nederland. Natuurlijk vormen de Turken (37 procent) en Marokkanen (36 procent) de grootste groep. Tunesiërs en Indonesiërs zijn de kleinst meetbare groep. Er zijn minder Egyptische dan Nederlandse (bekeerde) moslims, dat zijn er zo'n twaalfduizend.

De top-tien van gemeenten met procentueel de meeste moslims is als volgt:

1 Rotterdam
2 Amsterdam
3 Alblasserdam
4 Den Haag
5 Schiedam
6 Doesburg
7 Gorinchem
8 Leerdam
9 Ridderkerk
10 Gouda

Uitvoerige informatie vind je in 'Moslims in Nederland, 2010'

Aantallen allochtonen en moslims in Nederland, per 1-1-2010

Moslims verdeeld naar herkomstgroep 2009

Het CBS definieert allochtonen als personen van wie tenminste één ouder in het buitenland is geboren. De derde generatie (van wie de ouders dus in Nederland zijn geboren) valt daarmee buiten de categorie allochtonen.

Aantallen allochtonen en moslims in Nederland, per 1-1-2010

moslims verdeeld naar herkomstgroep 2009